Merkez Bankası'na Bir Öneri

Günümüz dünyasında beklentiler ve bu beklentilere göre yapılan tahminler neredeyse gerçekleşmeler kadar önemli. Özellikle rasyonel beklentiler teorisinin öne çıktığı son elli yılda merkez bankaları beklentileri ölçmeye yönelik anketler yaparak tahminlerini ve para politikası araçlarını bu beklentilere göre yönlendiremeye başladılar. Türkiye de bu akıma ayak uydurdu. Bir yandan TÜİK çeşitli anketlerle ekonominin gidişi hakkındaki beklentileri almaya çalışırken bir yandan da Merkez Bankası bu tür beklenti anketleri yapar oldu.

Merkez Bankası’nın beklentileri ölçmekte kullandığı anketlerden belki de en önemlisi Piysa Katılımcıları Anketi’dir (eski adı Beklenti Anketi idi.) Bu anket; finansal ve reel sektörde karar alıcı ve uzman kişilerin çeşitli makroekonomik değişkenlere ilişkin beklentilerinin izlenmesini amaçlıyor. Katılımcılara gelecekteki çeşitli dönemlere ilişkin olarak tüketici enflasyonu, döviz kuru, cari işlemler dengesi, GSYH büyüme hızı ve faiz oranları gibi temel makroekonomik değişkenler konusundaki beklentileri soruluyor ve alınan ortalamalarla bu beklentiler ortalama tahminlere dönüştürülüyor. Böylece Merkez Bankası bu göstergeler konusunda piyasa katılımcılarının nasıl bir beklenti içinde olduğunu görerek para politikasını belirlemede bu beklentilere göre bir yaklaşım tutturuyor. Bu anket sadece Merkez Bankası için değil iktisatçılar ve analistler için de önemli. Onlar da bu ankete göre geleceğe ilişkin çıkarımlar yapıyor. 

Merkez Bankası bu ay bu ankette değişiklik yaparak on yıl sonrasına ilişkin tüketici enflasyonu beklentisi, TCMB Ağırlıklı Ortalama Fonlama Maliyeti Beklentisi gibi bazı uzun vadeli beklentileri anketten çıkardı. Bence bu düzenleme yerinde oldu. Çünkü bırakın bugün içinde bulunduğumuz kaotik ortamı Türkiye’nin en normal zamanlarında bile on yıllık tahmin yapılması mümkün değil. O nedenle o tahminler, tahminden çok biraz uydurma oranlar oluyordu.

Bu yeni düzenlemeye göre Piyasa Katılımcıları Anketi ekte yer verildiği gibi bir kapsama kavuştu.

Kanımca bu ankette bazı değişiklikler daha yapılmalı. Tüketici Enflasyonu (TÜFE) Beklentisi (%) başlıklı bölümü ele alalım. Burada Cari ay TÜFE beklentisi, 1 ay, 2 ay sonrası beklentileri var. Bunlardan sonra cari yıl beklentisi geliyor. Buraya kadar olanlar bence doğru. Bunlardan sonra 12 ay sonrası ve 24 ay sonrası beklentileri geliyor. Bunlar çok anlamlı değil. Bence cari yılsonundan sonraki beklenti gelecek yılsonu beklentisi olmalı ve uzun döneme ilişkin beklentiler hep yılsonlarını esas almalı. 12 ay sonraki beklenti diye sorduğumuz zaman gelecek yıulın Ağustos aynı soruyoruz demektir. Oysa tahminler genellikle cari ay ve yılsonuna odaklıdır. Öte yandan yılsonu beklentisi alındığında oradan hareketle yıl ortası tahmini de kendiliğinden çıkabilir zaten.

Bütün diğer beklenti setlerini de buna göre düzenlemekte yarar olduğu kanısındayım.

Bu düzeltme anketi çok daha kullanılabilir hale getirecektir.

Ek: TCMB, Piyasa Katılımcıları Anketi