Ekonomide Durum Tespiti
Durum tespiti; içinde bulunulan
durumun niteliğini, koşullarını, kullanılabilecek araçları tespit ederek neler
yapılması gerektiği belirlemeye çalışmak demektir. Aşağıda ekonomiyi özetleyen
grafikleri sunuyorum.
Değerlendirme Tablosu
Gösterge
|
Mevcut Görünüm
|
Yapılması Gerekenler
|
Sanayi Üretimi
|
Ekside, kararsız
|
Riskleri azaltıp, yatırım iştahını artırmak gerekir.
|
Perakende Satışlar
|
Ekside, toparlanamıyor
|
Beklentileri düzeltmek gerekir.
|
İşsizlik Oranı
|
Arındırılmış işsizliğin inişe geçmesi olumlu. Ama henüz sorun çözüm
yolunda görünmüyor.
|
Ekonomiyi canlandırmak gerekir.
|
Bütçe Dengesi
|
Bozuluyor
|
Kamu harcamalarını düşürmek gerekir.
|
Enflasyon
|
Düşüşte, baz etkisine göre yön belirleyecek
|
Faizi indirirken gösterilen cesareti yükseltmek için de göstermek
gerekir.
|
USD/TL Kuru
|
İnişli çıkışlı bir trend izliyor
|
Riskleri düşürmek gerekir.
|
Cari Denge
|
Fazla verecek
|
Üretimi canlandırmak için fırsat.
|
Petrol Fiyatları
|
Çıkışa geçmesi cari dengeyi etkileyecek
|
İçeride yapılabilecek bir şey yok.
|
Grafikler için
kaynaklar: TÜİK, Hazine ve Maliye Bakanlığı, TCMB siteleri ve Bloomberg HT
sitesi.
Hocam Merhaba ,
YanıtlaSilUsd / TL kuru için hane halkı dolar alımından vazgeçip elindeki doları satarsa bu kur üzerinde nasıl bir etki yapar, kurda hane halkı dolar alımı ne kadar etkiliyor
teşekkürler
Ciddi etkisi var ve eğer dolardan dönüş (satış) başlarsa kur düşer. Yalnız böyle bir dönüşün başlaması için geleceğe ilişkin beklentilerin olumlu hale dönmesi gerekiyor. Onun için de risklerin düşmesi ve yapısal reformlara başlanması gerekiyor.
SilHane halkı deyimi çok genel kesimi ifade ediyor.Orta tabakanın üst kısımlarındaki gelir sahipleri dolara ihtiyat akçesi gözüyle bakıyorlar.Keynesin Likidite tuzağı anlayışında hareket ediyorlar.Bu doğruysa Sayın Hocam beklenti olarak en başta Tek adam yönetiminden dekartilize edilerek tekrar parlamenter sisteme dönmek ve yeni bir yoruma kapalı anayasayı ülkeye kazandırmak gerekir.Aksi halde Kamu güveni sağlanamaz ve bunun sağlanmaması bu hükümetin aleyhine sonuç doğurur.
SilDoktor bey reçeteyi yazmış.gerisi hastaya kalmış fakat sorun şu ki hasta,hasta olmadığını iddia ediyor.
YanıtlaSilHerkesin anlayacağı şekilde bize ekonomiyi anlattığınız için teşekkürler,başarılar,saygılar..
YanıtlaSilÇok teşekkür ederim.
SilMakro ekonomik performansı belirleyecek en önemli unsurlardan biri ekonomik birimlerin beklentilerini iyileştirmek olabilir Ekonomik birimlerden kasıt hem tüketiciler hem de üreticilerdir. Makro performans içerisinde iki olumlu gelişme enflasyonun düşmesi ve cari dengedeki olumlu gelişmelerdir. Ancak ekonominin yeniden canlanması bu iki unsurunda bozulması (özellikle cari denge) anlamına gelebilir. Peki bu durumda ekonomiyi düzeltmenin yolu hızlı faiz indirimleri ile kredi hacmini arttırıp toplam talebi etkilemekle mümkün olacak mıdır? Beklentiler düzelmeden bunun mümkün olması çokta olası görünmüyor. Siz bu konuda ne dersiniz....
YanıtlaSilAynı kanıdayım ama beklentilerin gerçekten olumlu yönde değişmesi için bu ikisi yetmez. 2005'de beklentileri olumlu yönde hızla değiştiren mesele Türkiye'nin AB ile tam üyelik müzakeresine başlamasıydı.
SilKamu harcamalarını azaltıp özel yatırım harcamalarını artırmak gerekir. Beklentinin olumlu olabilmesi için debdebeli saray hayatını kısmak gerekir.
YanıtlaSilSaraydakiler asla saray harcamalarını kısmaz, dışardan birileri onların kısılmasını sağlar.
SilO dışardaki birileri Türkiye de olmadıklarına göre, saray harcamalarına devam.
Bu arada iki yeni saray daha geliyor, biliyorsunuz, Van ve Güneyde bir yerlerde yapılan.
1)Çin parasını sürekli devüle ediyor enflasyon oluşmuyor bizde yangın çıkıyor bunun sebebi nedir
YanıtlaSil2)Nerdeyse %100 devüle olan paramıza karşı ihracat sanki istenilen seviyede artmadı bunun sebebi avrupada yaşanan yavaşlamamıdır
3)wolkwagen yatırımı kesinleşti bu fabrika faal olduğunda yılda en az 2 milyar dolar ihracat gerçekleştirecektir ihracat rakamlarımıza baktığımızda otomobil ihracatı nerdeyse tüm ihracatın %30u bu tehlikeli değilmi
4)Faiz indirimleri ile harcamalar artacaktır vergi gelirleride artar bütçe açığı düzelir peki hem harcamayı arttırmak hem enflasyonla mücadele aynı anda nasıl olacak
5)Tüm vatandaşın hayalini kurduğu avrupa tekliyor işleri düzeltmek kolay gibi görünmüyor çok güçlü para birimine sahip olmaları onlar için ilk kez sıkıntı çıkarıyor diyebilirmiyiz biz en azından devülasyonla komanın kıyısına geliyoruz yunanistan örneğinde olduğu gibi avrupa direk komaya girebilirmi deli gibi ihracat bağımlısı olmakta yüksek risk içermiyormu
1) Çin büyük üretici, büyük ihracatçı, ayrıca cari fazla veriyor.
Sil2) Sebeplerden birisi Avrupanın yavaşlaması bir diğeri de bazı ihraç alanlarımızın ithalatını başka yöne çevirmesi veya o malların üretimine başlamış olmasıdır.
3) Başka sanayilerde aynı düzeye gelinceye kadar yapacak bir şey yok.
4) Bizdeki enflasyon ağırlıklı olarak kurdan kaynaklanan maliyet enflasyonu, talep henüz çok düşük.
5) Maalesef içeriyor.
5)
Cinin surekli develuasyonu aslinda dunyaya dezenflasyon yasatiyor. Buyuk merkez banklalarinin bu kadar rahat parasal genislemelerinin en buyuk sebebi ve altlarindaki neden de biraz da bu bas parayi nasil olsa enflasyon olmaz.
SilAvrupada ecbnin parasal genisleme hamlesi yerinde oldu. Euro dolar gibi degil daha az finansal risk ve spekulasyon icerdigini dusunuyorum. Dahasi para basimina daha uygun bir para birimi kosullar bakimindan dolara oranla. Sonucta euro bolgesi cari fazla veriyor en zayif ulkeler bile fazla verir konumda Yunanistan bile cari denge icinde.Italya ispanya cok uzun suredir cari fazla veriyorlar. Yani duz mantik bakarsak konuya her basilan euronun mantiken hakki ve karsiligi var sonucta uretim fazlan var dahasi enflasyonun yok Buraki sorun butcelerde euro bolgesinde kamu borcu butce disiplini sorunu son yillarda zapturapt altina alinmis olsa da kontrolden cikmasi her zaman olasilik dahilinde onun icin parasal genislemenin bu ulkelerde butceleri beslemesi onemli bir durum. Zaten grafiklere baktigimiz zaman butce deneglerinde euro bolgesi ulkelerde 2015den sonra duzelme 2010-2014 arasindaki butce zamlari tasarruf paketleri donemine gore daha sert gozle gorulur bir bicim halinde olumlulasma var Neredeyse hemen hemen butun euro ulkelerinde bu var. Bunda 2015de baslayan parasal genislemenin etkisi oldugu muhakkak
Hem cari fazla(yani uretim fazlasi) hem deflasyon kosullarina uygun ortam hem butcelerdeki delikler hem de euronun dolara gore daha az riskli daha az spekulatif finansal bir para birimi olmasindan oturu parasal genisleme surecini hakediyor.
draghi parasal genişlemenin enflasyona etkisinin sınırlı olmasının sebebini kapasite kullanımındaki artış olduğunu söyledi.yani ero bölgesinde öyle güçlü üretim varki parasal genişleme zarar vermiyor.cari fazlası olan nadir paralardan.ecb nin karar mekanızması 25 üyeden oluşuyor üyelerin kariyerini inceledim mükemmel.enflasyondan korunmak için mükemmel bir para.tek hedefleri enflasyon.sıkı maliye gevşek para politikası bence sürdürülebilirliğin olmazsa olmazı.osmanlıdaki ve şimdiki devalosyanları inceledim sebeb gevşek maliye politikası.sonuç yüksek vergi düşük üretim yüksek faiz.ingiltere 1600lü yıllarda /5 faizle borçlanırken Osmanlıda faiz /30.1756 7 yıl savaşlarında İngiltere /5 le borçlanırken fransa /20lerle borçlanıyordu ve savaşı ve kanada dışında bir çok sömürgeyi kaybetti.neden çünkü çok para harcadılar sonra misisipi balonunu oluşturdular.kısaca önce altın paralarını tağşiş ettiler halk bu kalp parayı kabullenmedi.sonra /100 altına endeksli kralın garantisinde kâğıt para bastılar.önce işe yaradı sonra endazeyi kaçırdılar balon patladı parasına güven kalmayan fransa yenildi.iş bununlada kalmadı aşırı vergilerden bunalan halk Fransız devrimini yaptı.ibnihaldun mukaddemesinde .Devletler devlet gelirlerini hizlica artirmak icin vergi oranlarini artirdiklarinda,isletmeler bu agir vergi yuku altinda ezilirler,ve karlarini ve odedikleri vergileri karsilastirir,ve sonucda agir vergiler karsisinda yatirim ve is yapma heveslerini kaybedeler.Yavasca uretim duser ve bunun sonucunda da toplanan vergi gelirleri azalir der.mali disiplin ve gevşek para politikası uzun ömürlü devletlere ve uzun yıllar tedavülde kalacak enflasyona dirençli sağlam bir paraya sebebdir.dünyanın ilk merkez bankalarından biri Hollandada 1600yıllarda kurmuştur.fransadaki misisipi balonu almanların hiper enflasyonu 1946 Macaristan hiperenflasyonu Avrupalılara enflasyonun ne olduğunu öğretmiştir.2. olarak avrupanın işsize iş bulması için beyaz fil beslemesi gerekmez. işsizlik maaşı yılda 6000 ero tutar.1 kişiyi istihtam etmek için en az 100 bin ero yatırım gerekir.wosvogende kaç işçi var kaç eroluk yatırım yapmış.geliri yeniden dagıttıgı için ölü yatırım yapmazlar ekonomi canlansın diye inşaat yapmaz.avrupa bankaları asya krizinde çok para kaybettiler.önce irlanda sonra ispanya şimdide italya bankacılık krizlerini çözmek için uğraşıyor.yunanistan krizi ero için öldürmeyen düşman güçlendirir sözündeki gibi sistemlerini güçlendirdi.bence ero iyi bir para.
Sil10:01
Sildogru Euro guclu karsiligi maddi tabani olan bir para birimi. Uretim guclu ve fazla cari fazla veriyor neredeyse tum euro ulkeleri Yunanistan bile az da olsa cari fazla veriyor. Dahasi enflasyon yok yani euronun hakim oldugu ulkelerde enflasyon yok hele hele gecmisi enflasyonlu olan bugunu euro bolgesinde sikintili algilanan Yunanistan Italyada suan enflasyon deflasyon bandinda dahasi butce dengelerini vergi arttirarak ve butceyi sikarak yapmalari devri bitti.
Geriye boyle bir durumda para basmak kaliyor ki bunu Euro hakediyor hakki var para basmak icin cunku her basilan para hak sahibi mal hizmet sahibi karsilik dahilinde. Asil para basilmazsa haksizlik olur ureticiye tuketiciye ve dahasi euro birligine. Varsa hakkin basacaksin cunku hak ediyorsun.
Hocam, 2018 'in 4. çeyreği dibe vuruş muydu, yoksa henüz dibi görmedik mi?
YanıtlaSilŞimdilik görünüm 2018 sonunda dibe vuruş olmuş gibi ama hala yüzeye çıkamadığımız görünüyor.
SilEger kur soku olmazsa dusuk buyume ile yola devam edilir. Yillik %1.5-3.5 arasinda bir band
SilKur sokunu engelleyen etmenler ortada ECB parasal genisleme yapiyor FED faiz indirdi devami gelecek Ulkemiz cari fazla verir konumda neredeyse kesintisiz.
Kur soku olma ihtimalini arttiran nedenler ise ic-dis siyasi risk erken secim vs olgusu yuksek petrol fiyatlari dunya ile ayrisan enflasyon olgusu dahasi hukumetin buyumeyi arttirmak icin faiz indirtme hevesi ve bana kalirsa merkez bankasina para bastirma arzusu. Bunlar kur sokunu olusturur.
Olasi bir kur sokunda da zaten malum tekrar negatif buyume dibin nerde oldugunu bilmeyen ekonomik aktivite sureci.
Sayin Egilmez,
YanıtlaSilsondaki table ile ilgili birkaç sorum olacak:
(1)
"Perakende Satışlar" --> "Beklentileri düzeltmek gerekir"
Kanimca biraz açilmasi gerek: sizce beklentiler neler? Kimlerin beklentileri? Düzeltmek ifadesinden kastiniz tam olarak nedir?
(2)
"Kamu harcamalarını düşürmek gerekir" ve "Faizi indirirken gösterilen cesareti yükseltmek için de göstermek gerekir" çözüm önerileri "Ekonomiyi canlandırmak gerekir" önerisi ile çelismiyormu?
Bu üçünü ayni anda saglayabilecek bir formül varmi?
Aydinlatici yazilariniz için tesekkürler.
(Rica : RSS-Feed olsa daha faydali olur)
1) Yatırımcıların enflasyon, büyüme, bütçe açığı, kur, yargı bağımsızlığı, TCMB nin bağımsızlığı vb konularında gelecekle ilgili beklentileri olumsuz. Bunları olumlu hale getirmek gerekir.
Sil2) Böyle bir formül var: Türkiye bu işi 2001 krizi sonrasında başardı. Bir yandan büyümeyi yükseltirken diğer yandan enflasyonu ve faizleri düşürdü. Bunun tek yolu beklentileri olumluya çevirebilmek. Mesela 2005'de AB ile tam üyelik müzakeresi başlayınca birden beklentiler olumluya döndü.
Teşekkür benden.
Hocam yazınız içi teşekkürler
YanıtlaSilSağ olun
SilHocam yine gayet açık bir yazı. Emeğinize sağlık.
YanıtlaSilBilgiler için sonsuz teşekkürler. Yanlış bilmiyorsam Yunanistanda kriz Resmi istatistiklerin manuple edilmesi sonucu büyük patlamıştı. Bizde de böyle bir risk varmı. B öyle bir durum varsa nasıl ortaya çıkar yada saklanır.
YanıtlaSilprogram tanimli faiz disi denge: 2019 ilk 7 ay: -87 milyar TL. 2018 ayni donem: -29 milyar TL.
YanıtlaSilfaiz harcamalari: 2019 ilk 7 ay: 58.5 milyar TL, 2018 ayni donem: 42 milyar TL. 2019 ilk 7 ay vergi gelirleri: 366 milyar TL. Faiz harcamasi/vergi gelirleri, 2019 icin: %16
Bunlar devletin kendi yayinladigi rapordan. Merkez bankasindan 2019'da ilk 7 ay itibariyle alinmis olan 60 milyar TL program tanimli faiz disi dengeye hesabina etki etmiyor, dogrusu da o zaten.
%15 kredi karti faiziyle borclanan, gelirinin %16'sini faize harcayan, geliri faiz disindaki harcamalara yetmeyen, evde para edecek neredeyse her esyayi coktan satmis ve onundeki 12-18 ay boyunca hic bir senaryoda borcunun ana parasini azaltacak gelire kavusma ihtimali olmayan bir bireyin mali durumu hakkinda fikriniz ne olur?
1752,
Silo birey borcu ödemeyi bıraksın, ödemediği bir kaç kuruş ile ev ahalisini sevindirsin. #EYT
Hocam selam, hani resmi/ozel muhasebe tutar ya sirketler, sizin dayandiginiz veriler resmi, gercek durum tesbiti ozelde ve daha kotu diye dusunuyorum, topluma acik olmayinca da o seviyenin onerileri neler olmali kimse soyleyemez.. yani yurutme organimiz kendi icinde bir kisir dongude bence.. bu dogruysa bu tablolar etkili olmaz.. peki bu donguden nasil cikilir? Yani kafayi degistirmeden (yargi, hak hukuk merit sistemi vs degisiklikleri yapmadan) bir cikis goruyor musunuz?
YanıtlaSilYok.
Silmerhaba hocam,
YanıtlaSilSürekli bahsettiğiniz yapısal reformlar bu ülkeyi yönetenler tarafından neden hayata geçirilemiyor?Yapısal reformlar hayata geçmeden bu ülkenin kalkınamayacağını onlarda biliyor.
Yapısal reformların başında erkler ayrımı, yargı bağımsızlığı, eğitimin bilim temeline oturtulması var. Bunları yapmak kolay değil.
SilHocam sorunlar yapısalsa,yapının yıkılıp yeniden inşasını gerektirmezmi?
SilGüçlü tl= düşük enflasyon, düşük işsizlik, ucuz borç, düşük faiz, hareketli piyasa, bol tüketim, düşük üretim, yüksek refah, düşük uluslararası rekabet, yüksek cari açık, bol dış borç ve sonunda kriz...
YanıtlaSilGüçsüz tl= yüksek enflasyon, yüksek işsizlik, pahalı borç, yüksek faiz, durgun piyasa, tüketim yok, ihracata yönelik yerli üretim artışı, düşük refah, yüksek uluslararası rekabet örneğin çin ve huawei, cari fazla, ödenmis dış borçlar ve sonunda düşük refah nedeniyle sırtında patlayan demokrasi kırbacı...
Siz olsanız hangisini seçerdiniz yok mudur bunun arası? Teşekkür ederim.
Hocam, tespit yapmak için öncelikle ortada bir piyasa ekonomisi olması gerekmez mi?
YanıtlaSilYok. Tekelci rekabet piyasasında aşağı yukarı aynı kurallar geçerli.
SilMotorine yine ZAM yapmışlar.
YanıtlaSilEkonomimiz -maşallah- büyüdükçe, fiyatlarımız da uyumlu şekilde büyüyor.
Vatandaşlarımızın artan refah sebebi ile iş beğenmemeleri de doğal olarak işsiz sayımızı bir miktar
yukarı çıkardı, ama canları sağolsun diyoruz.
Bizi kıskanan Avrupa'nın da refahını, gelişmesini artırmak için gençlerimiz akın akın onlara destek olmaya gidiyor.
Paramız var ki alıyoğğğ,
Paramız var ki çalışmıyoohğ, Hülooooğğ
Kardesim mazotu disaridan aliyoruz. Hep elestri birazda yapici olalim iktidarimizi bizi yonetenleri yipratmanin bir manasi yok her yere araba ile gitmek zorunda degilsiniz. Alternatifler var tup taktirabilirsiniz elektrikli arac kullanabilirsiniz.
SilIssizlige gelince is var herkes universite mezunu olmus elini inegin memesine goturemiyor sut sagamiyor tarla bicemiyor oto bakimi yapamiyor elektrik sigortasini degistiremiyor. Sanayi siteleri kosebucak adam ariyor tarimda calisacak adam yok yevmiyeler nereden baksaniz en az 80den basliyor. Ben asgari ucretle calisiyorum esimde asgari ucret aliyor gul gibi geciniyoruz kullandigim araba tempra tup taktirdim masrafi yok. Biraz ayagimizi yorganimiza gore uzatmaliyiz.
Saygilar
Hocam bu verilere hala güveniyor olmanız bile büyük sabır. İşsizlik enflasyon hiçbiri inandırıcı değil. Riskler sürekli artıyor.
SilPetrol fiyatları yine yükselişe geçti. Kur baskılama ile idare ediliyor. Üretim durduğu için cari açık düşüyor. Bunların neresi iyi çözemedim. Ama sorsanız dengeleniyoruz.
İşler daha kötüye gidiyor sürekli krizi öteliyoruz ileride daha hasarlı olacak. 2019 krizi 2020 yılına öteleniyor başka değişen birşey yok. Tarımla ilgili program açıklanacaktı hayvancılık sanayi hepsi fos çıktı.
ABD ile ticaret anlaşması yapıp bize yine borç versinler diye bekliyoruz değişen birşey yok. Zaten olması için ilk önce yapısal reform gerekir üretim için yapısal reform yapılmıyorsa Düzelmede yok demektir.
Kamu harcamaları artıyor borçlar genel müdürlüğü kuruluyor. Zaten 2020 de yeni seçim beklentisi çok yükseldi. İlk önce suriye ye girilir savaşıyoruz denir. Sonra genel af ve eyt için çalışma yapılır yeni vergi afları çıkar kamu harcamaları artar ben seçim bekliyorum.
Dü, etmek için eski olanı değiştirmek lazım. Eskiden yeni olmaz.
Cari Denge Fazla verecek Üretimi canlandırmak için fırsat.=> Bu görüşünüze katılmıyorum. Üretim canlı olmadığı için cari fazlamız var. Üretimi canlandırdığımız an cari fazla açığa döner tekrar.
YanıtlaSilDogru ama hoca iyi tarafindan bakmis, hic degilse yemeyip gommeyip uretimde yatirima cevirebiliriz diyor benim anladigim..
SilBüyümeyen bir ekonominin cari fazla vermesi anlamlı değil ki. Cari açık ya da fazlayı fetiş yapmamak lazım. Önemli olan dengeli bir cari açıkla ekonomiyi büyütüp istihdam yaratmaktır.
SilPetrol fiyatları dışta meydana gelen gelişmelere bağlı, evet. Ancak, yurt içinde petrol tüketimini azaltmak için yapılacaklar yok mu? Örneğin; WV 2020 yılında elektrikli arabalarda seri üretime geçeceğini açıkladı. Türkiye’de fabrika kurmak için görüşmeler yaptığı haberleri var. Bu fabrikanın üretimini elektrikli arabaya çevirip, ÖTV MTV vs teşvikleriyle elektrikli araba alımının teşvik edilmesi, elektrikli kamyon nakliye araçlarının teşviki gibi önlemler düşünülemez mi? Çin Almanya’da araba elektrik pili üretim fabrikası kuruyor, müşterileri WV, BMW, Audi olacak. Çin ile yatırım için girişimlerde bulunmak mümkün değil mi?Avrupa’dan daha ucuz işgücü cazip olmaz mı?
YanıtlaSilÇin bunu kabul ediyor mu orası önemli. Bir ara Şangay Beşlisine girme girişimimiz oldu ama hala sonuç alınamadı.
Silsayın eğilmez üretime dayanmayan büyüme sonucu iç talebin artışının akabinde gelen cari açık oranının artması sonucu kur şoku yaşamadık mı 2018 ağustosunda??? bu yazdıklarınızla çelişen noktalar var.
YanıtlaSilHiçbir çelişki yok. Bunları yaşamamanın yolu bir onu bir ötekini yapmak değil yapısal reformları yapmak ve bu çelişkilerden kurtulmaktır.
SilÖte yandan bizim büyümemizin üretime dayanmaması diye bir şey yok. Büyüme üretimle ölçülür. Ne kadar üretim artışı olmuşsa o kadar büyürsünüz. Önemli olan neyi ürettiğiniz ve ne kadar katma değer yarattığınızdır.
SilHocam sınırın bu tarafından kazmaya başlayıp biraz inince güneye doğru kazsak ve musul kerkük petrolünü kimsenin haberi olmadan çeksek ekonomi düzelir mi?
YanıtlaSilOlabilir tabii, teknolojide çok şey mümkün ama maliyet kurtarmaz.
Sil1209 Kardeşim çok yanılıyorsunuz, güneyde bir şey yok.
SilMusul ve Kerküktekiler o dediğinizi kuzeye doğru kazmak suretiyle yaptılar :)
Temel'in karnı ağrıyormuş, karısına çocuklarına karnım ağrıyor demiş onlar da karın ağrısından bir şey olmaz geçer demişler. Bir müddet sonra her tarafı ağrımaya başlamış. Yine karısına ve çocuklarına ben hastayım demiş, ne hastası baba turp gibisin maşallahın var yanıtını almış. Ne dediyse bir türlü etrafındakilere hasta olduğuna inandıramamış. Hastalıkları iyice artan Temel bir gün ölüvermiş. Mezarlıkta ziyaretine gidenler taşında şu yazıyı görmüşler:
YanıtlaSil"Hastayum dedum dedum inanmadunuz ha şindi noldi"
Ekonomimiz her ne kadar iktidar mensupları aksini söylese de ağır hasta. Onlar ekonominin hasta olmadığını düşünerek hafif tedavi yöntemleriyle ayağa kaldırabileceklerini sanıyorlar. Ekonomi yakında mevta olduğunda Mahfi Hocam'dan "Ekonomi hasta deduk deduk inanmadunuz ha şindi noldi" başlıklı bir makale okuyacağız büyük ihtimal.
Hocam, turkiyenin güvenli bölge operasyonunun yatırımlara olumsuz etkisi var mıdır? Eğer var ise bu durumda yatırımları artırmak mümkün müdür? Bir sorum daha olacak, böyle kriz ortamında vergileri alınabilecek maksimum seviyede tutmak milli gelir açısından tehlikeli değil midir? - Bilgiler için teşekkürler hocam 🙏
YanıtlaSilHocam çok hakkınız var bizde sağolun.
YanıtlaSilEskiye nazaran üretim açısından lüks ve teknolojik mallar dışında hiçbir sektörde yüksek karlılık yok. Bu nedenle dönemsel karlılığı arttırmak için düşük birim kar yüksek hacimde üretim gerekiyor. Bu durumda da tahsilat sorunlarını çözmek gerekiyor. ÜRETİCİLER NE KADAR İSTESE DE, ZORLASA DA, DENESE DE VADELİ ÇEK UYGULAMASI KALKMADAN ALICILAR VADELİ ÖDEMEYİ BİR OPSİYON OLARAK KULLANMAYA DEVAM EDECEKLER. PEŞİN/İŞ TESLİMİ TAHSİLATA GEÇMEDEN DE ÜRETİCİNİN İŞTAHI ARTMAZ. GEÇMİŞTE BİR ÇOK ÜRETİCİNİN BATMASINA NEDEN OLAN KONULARIN BAŞINDA BU GELİR. AMA BAKILDIĞINDA KÖTÜ YÖNETİM DENİR, GEÇİLİR. SÜRDÜRÜLEBİLİRLİĞİ ENGELLEYEN, RİSK, BELİRSİZLİK VE SAHTEKARLIK ORTAMINA MÜSAİT VADELİ ÇEK İLE ÖDEME SİSTEMİNİN OLDUĞU (Kİ 2007 DE HAPİS CEZASININ DA KALKMASI İLE DAHA DA KÖTÜ SONUÇLARI OLDU) SİSTEMDE BEN ÜRETİM YAPMAM. YILLARDIR ELEŞTİRİYORUM. YAPILAMAZ DEĞİŞTİRİLEMEZ DENİYOR. SAÇMALIK. KORKAKLIK. POPÜLİST YAKLAŞIMLAR. MADEM İLK 10 EKONOMİDE OLACAĞIZ, DÜNYANIN UYGULAMADIĞI BİR SAÇMALIĞI NEDEN UYGULUYORUZ.HEPİMİZ ÖLECEĞİZ AMA ÖLMEMEK İÇİN DOKTORA GİDİYORUZ DEĞİL Mİ!?
YanıtlaSilYAPISAL REFORM DENEN ŞEYLERDEN BİRİ DE BU DEĞİL Mİ?
BİR DE İNŞAAT SEKTÖRÜNDE DAİRE KARŞILIĞI DİYE BİR ŞEY VAR. 2500 YIL ÖNCE BU TOPRAKLARDA PARAYI BİZ BULDUK. AMA MÜTEAHHİT BETON GETİRENE "PARA VERMEYİM DAİRE VEREYİM" DİYOR. YOK PARA VER DİYORSUN. BETONU DAİREYİ KABUL EDEN BAŞKA YERDEN ALIRIM DİYOR. OHHH NE GÜZEL PİYASA. AMA DÖNÜYORUZ YİNE DAİRE SATAMAYAN MÜTEAHHİTE ÜZÜLÜYORUZ!!??!! ÇÖZÜM ARIYORUZ. KONUT KREDİSİ FAİZİNİ DÜŞÜRMEYE ÇALIŞIYORUZ. BU ÇÖZÜMÜN BEDELİNİ MÜTEAHHİT DEĞİL MÜŞTERİ ÖDÜYOR. ÜSTELİK FAİZ DÜŞÜNCE DAİRE FİYATI YÜKSELİYOR. PİYASA GÖZETİMİ VE DÜZENLEMESİ YOK.
OHH NE ALA SERBEST PİYASA EKONOMİSİ.
BENCE BU SALDIM ÇAYIRA EKONOMİSİ!!??!!!
DAHA YAZACAK ÖNERİLERİM VAR DA, HEP CEVAP VERİLİYOR, İTİRAZ EDİLİYOR, ALİMLER BURADAKİ ANLATILMAK İSTENENE DEĞİL; GRAFİKLERE, EĞRİLERE, YAZIM HATALARINA VE YAZANIN ÜNVANI İLE KENDİ ÜNVANINI KARŞILAŞTIRMAYA TAKILIYOR...
ERHAN ARİŞ
Hocam formülü ne güzel vermişsiniz benim anlamadığım ekonomimizi yöneten sorumlular sizin tespit ettiklerinizi görmüyorlarmı?neden hala top çeviriyorlar? Neden doğru düzgün bir eylem planı yok? Ekonomi yönetiminde izlenecek yollar bellimi değil çok bilinemezli bir denklemmidir? Bu ülkede doğdum büyüdüm her sekiz on yılda bir krize denk geldim yaşım 47 yoksa ülkemizin kaderimidir bu krizler ?
YanıtlaSilYılbaşından bu yana ekonomide göstergeler nispeten olumlu bir seyirde. Dünyadaki genel
YanıtlaSildurgunluk, kur ve ticaret savaşları (yeni pazar paylaşım savaşı), yüklü dış borç nedeniyle
U-veya-V şeklinde bir çıkış beklenemez zaten.
İç piyasası tarihsel olarak güçlü olan bir ülkeyiz. Sırada bekleyen bir ertelenmiş iç talep
var unsuru var; insanlar mevduat, altın ve döviz gibi yerlere park etmiş durumdalar. Faizlerin
düşmesi ile krediler de canlanınca piyasa hareketlenecek, para akışı ve ekonomi çarkları düzgün
dönmeye başlayacaktır.
Dışarda (ihracat) da pazar kaybetmez hatta arttırıp geliştirir, cari açık dengesini kararlı
bir şekilde (stable) pozitife döndürme adımlarını tamamlayabilirsek, başka bir değişle de
en azından cari açığı minimize edebilirsek yavaş yavaş (hiç değilse); mükemmel olur.
Borsa yılbaşından beri ekonomik verileri olumlu görüyor ve yabancı yatırımcı dolar bazında
yüklü bir kar elde etmiş durumda, şu an kağıt üstünde (realize edilmiş değil).
Döviz kurunda sıcak para girişileri ve DTH çözülmeleri gibi oynaklık arttırıcı unsurlar devreye
girebilir, hazırlık yapılarak bunun yönetilmesi gerekir. Dövizi her halukarda kendi normal bant
kanalında tutmak lazım. Döviz bolluğu faiz azalmayı da kolaylaştırır bir yandan da.
Enflasyon yönünden, iç piyasada açılma olursa zam iştahı artabilir (tehlike 1). Yapılamamış
zamlar devreye alınmak istenebilir (tehlike 2). Devlete burada iş düşecek; samimiyet,
doğruluk, kararlılık, tutarlılık ve güven tesisi ile piyasayı bu konuda ikna edip zamları
dizginlemesi lazım. Kamu da artık zam yapmamalı. Enflasyonda aylık baz etki avantajı da
önümüzdeki aydan sonra artık ortadan kalkıyor, enflasyon-kur-devalüasyon sarmalından
Türkiye çok çekti hep çekti; bir daha dönmemek lazım.
---
EKONOMİDE DEVLET-ÖZEL SEKTÖR AĞIRLIĞI.
Piyasa açılırken devletin geri çekilerek özel sektöre alan açması gerekiyor.
Kamu harcamaları ve devlet projeleri azaltılmalı, bütçe disiplinine de geri dönülmeli.
Stratejik ve ekonomik önemi olmayan yatırımsal projeleri devlet ertelenmeli ya da bu
dünya krizi atlatılana sular durulana kadar rafa kalkmalı. Toplanan vergiler de artık
hesapsız ve kitapsız çarçur edilmemeli. Fizibilite, tutum, tasarruf, denge.
Kredi pastası elverdiğince düzgün olarak reel sektörün üretim, dış borç kapatma, maliyet
düşürücü yeniden yapılandırma (otomasyon, organizasyon, girdi ve tedarik, vs.), bilim,
bilişim, teknoloji, ARGE, tarım ve hayvancılık projelerine hazır tutulmalı.
Devlet, özel sektör ile yine faizler ucuzladı diye kredi kapma yarışına çıkmamalı. Bu
yarışta zaten devlet kafadan kazandığı gibi özel sektöründe canına okumuş oluyor,
kredi bulamayınca ipi çekilmiş oluyor.
İNŞAAT.
İnşaatta konut stoğu var, biraz rölantide götürülebilir, kredi musluklarını ilk günden
sonuna kadar açmak şart değil.
Zaten bu sektör komple yeniden rehabilite edilmeli (iyileştirme) ve yapılandırılmalı.
30-50bin müteahit ne demek!
Geri dönüşüm projeleri de bina değil en ufak parsel boyutunda olmalı (hatta keşke parseller
ve alanlara çıkabilse), nüfus yoğunlukları da düşük tutulmalı, yeşil alanları, kreasyon alanları,
vs. olan düzgün toplu konut ve yaşam alanı projeleri olmalı.
(izniniz olursa devam eden diğer kısa başlıklarım da var FİNANSAL PİYASALAR ve FİRMALAR, ÖZEL SEKTÖR, BORSA ve FONLAR, SANAYİ, KUR)
FİNANSAL PİYASALAR ve FİRMALAR.
YanıtlaSilBazı alanlar hala derinliği olmayan bakir yapıdalar (borsa, emeklilik ve yatırım fonları vs.).
Bilanço sağlıklılığı şart koşul olmak üzere bütün şirketlerin borsaya açılalarak, kote olması
lazım (idealde). Devlet bu konuda firmaları destekleyebilir ve teşvik edebilir.
Kötü yönetilen, rekabet gücü olamayan, sağlıklı olması mümkün olamayan sakat ekonomik birimler
ve toksik varlıklar bünyeden atılmalı. Bunlar piyasayı kötüleştiriyor ve kitliyorlar da.
Yüzdürülmemeleri lazım.
Ha ufak tefek sorunları düzeltebilecek olanlar ayrı: sermayesi yetersiz kalıyordur destekle
çıkabilir, nakit akışında sıkıntı vardır çözülebilir (toksikler aradan çıkarsa piyasada
otomatikman nakit akışıda sağlık ve güç kazanır), ha sektörel genel bir sıkıntı vardır
giderlebilir, kur riski hedge'lenebilir, dış borcu yükse kapatılıp ucuz kredi ile TL'ye
dönülebilir vs.
ÖZEL SEKTÖR.
(1) Kur ile işi olan (dış kredi, ihracat, ithalat) herkesin, kur riskini hedge etmesi gerektiğini
herkes görmüştür artık (umarım). Kural artık budur diyeceksin, gereken yerde kontrol mekanizmasını
da kuracaksın, herkesin buna de istisnasız uymasını sağlayacaksın. Hedge etmeyenden devlet doğrudan
sert cezalar kesmeli de, hatta.
(2) Firmaların istisnasız hepsi kamu malıdır. Kimsenin şirketi babasının tapulu malı değil, şirketin
kasası da kendi özel kasası değildir. Şirket ortaklığı bir yatırımdır, şirket kazanır kar ederse
temettü gelirini alan yatırımcı bunla dilediğini yapabilir, o kadar ve nokta. Parasal anlamda
başka bir tasarrufu olamaz. Patronların kafalarında bu tür bir mantelite hatası varsa düzeltmesi
gerekiyor.
(3) Kayırma ve koruma olmamalı. İhaleler düzenli, kurallı, şeffaf ve denetlenebilir olmalı.
Düzgün eşit rekabet, hukuk ve adalet kuralları işletilmeli, her piyasa biriminde (kredi,
ihale, vs.).
BORSA ve FONLAR.
Altın ve döviz yatırımları çözülürse yerli yatırımcılar için borsa ideal bir yatırım aracı ama
küçük ve sığ. Artı %60 küsur yabancı kontrolünde ve işlem hareketliliği güniçi (intra day) veya
kısa vade oynayan spekülatif yatırımcının kontrolünde. Borsadaki kalan orta vadeli yerli
yatırımcı (kurumsal olanlar değil) anca birkaç derin hissede güvenli liman bulabiliyorlar. Küçük
yatırımcılar hergün ne olduğunu anlayamadıkları bu kurtlar sofrası ortamında dayak yine kaçtı;
mevduat, döviz ve altına.
Piyasa açılıyorken profesyonel fonlar aracılığı ile dönebilirler (böylece dayaktan, ya da
yabancı boşaltmasından korunurlar), firmalar da borsaya açılır büyüme ve derinlik sağlanırsa
orta ve uzun vadeli yatırım şans penceresi açılır ve borsada voletilite/oynaklığı da
düşüreceği için sağlık olur. Intra day ve kısa vade yapan yine yapsın, üstüne yerli küçük
yatırımcı da artık zarar görmez borsaya girdiğinde.
SANAYİ
Faizler düştükçe, iç piyasa açıldıkça, nakit akış düzeni oturdukça, üretim ve yatırım
şartları düzelecek. Üretim için hammadde ve yarı mamül tadevülü konusu var. Emtia ve
fiyatları ucuz (resesyondan dolayı), kur savaşları var (döviz ucuz), lojistik veya
jeo-politik tedarik sorunları olabilir. İşgücü maliyetleri biraz sıkıntılı, TL güçlenirse
sorun yaratır. Mümkün koşullarda bilim, teknoloji, ARGE, otomasyon, organizasyon,
tasarruf, girdi ikamesi gibi tedbirler devreye sokulup maliyet azaltım, yapılandırma
ve modernizasyon fırsatı var.
KUR
Kurun doğal bandı içinde tutulurak, yine oynaklığı az bir şekilde tutulması lazım.
Kur rekabet gücü veya zayıflığına yol açıyor.
Spekülatif atak riski aşırı yüksek bir enstrüman (forex) ve çok değişken faktörden
birden etkilenebilen (büyüme, ticaret, faiz, vs.), bu yüzden de yönü kolay kestirilip
projeksiyonlanamayan bir varlık durumunda.
Hiç değilse bu dönem için TCMB'nin kontrolünde olması iyi bir güvence teşkil ediyor.
(eksik bırakmışım)
YanıtlaSilTAHVİL, BONO ve MEVDUAT
Faizler ve enflasyon düşürülebilirse buradan da çözülme olacaktır. Bunun bir kısmı
gayrımenkule gider; çok giderse emlak fiyatları coşar, yine enflasyon yaratır, bu iyi
değil lazım da değil (birde emlak balonu ile uğraş). Altına gitse altın ithalatından
dolayı ilave cari açık sorunu; dövize gitse kur derdi, ihracat, üretim, ithalat ve
dış borç ödeme ve çevirme derdi.
Yine keşke borsaya kanalize edilebilse... Ama borsa büyümeden para girişi toksik
durum yaratıyor; borsa da hisse sünger gibidir, F/K oranı belli bir yükü kaldırın.
Firmaların borsaya açılması lazım. 0 maliyetli para. Al sermayene koy, borçlarını
kapa, fırsatın varsa yatırımını yap, vs. Ha sonra hissenin fiyatı çıkar mıydı iner
miydi korkusu/tasası mı olur sana? Ama o zaman şirketin şeffaflaşıyor, bilanço
disiplinin oluyor, kurumsallaşıyorsun, mali tarafın ister istemez güçleniyor,
sermayen artıyor, ne güzel. Bu denize ilk adımını atarken çekinmek gibi; ama
yüzdükçe bu korku atılır.
Dipnot: sunduğum şeyler kişisel görüşlerim (standard disclamer)