Gelişmiş Ekonomilerde Tahvil Faizleri Niçin Yükseliyor?

Tahvil faizleri yükseliyor

ABD ve Euro Bölgesinin sorunsuz görünen ekonomilerinde son günlerde Devlet tahvili faizlerinde hızlı bir yükseliş yaşandı. Son 5 iş gününde yaşanan bu çıkışı aşağıdaki tabloda gösterelim:

10 Yıllık Devlet Tahvili Getirisi	26.Oca.18	2.Şub.18	Fark (%)
ABD	2,622	2,796	6,6
Almanya	0,627	0,73	16,4
Fransa	0,909	0,99	8,9
Hollanda	0,674	0,766	13,6
Avusturya	0,742	0,841	13,3
Belçika	0,772	0,874	13,2

Son beş gün içinde gerek ABD’de gerekse Avrupa’nın güçlü ekonomilerinde Devlet tahvili faizlerinde önemli artışlar olduğu tablodan görülüyor. Tahvil faizleri artarken borsalar değer kaybediyor, Dolar diğer paralara karşı geriliyor, altın fiyatı düşüyor. Buna karşılık gelişmekte olan ekonomilere para girişi artıyor.

Öncelikle bir konuyu bir kez daha dikkatinize sunalım: Tahvil fiyatı ile tahvil faizi ters yönlü hareket eder.

Tahvil fiyatı artarken tahvil faizi düşer, tahvil fiyatı düşerken tahvil faizi artar.

Diyelim ki 100 TL değerindeki tahvili 95 TL’ye aldınız. Bu durumda o tahvilin faizi ((100 – 95) / 95 =) % 5,3 olur. Tahvilin değerinin 97 TL’ye yükseldiğini düşünelim. Bu durumda tahvilin faizi ((100 – 97) / 95 =) % 3,2'ye düşmüş olur. Yani tahvil değer kazandıkça faizi düşer. 

Diyelim ki 100 TL değerindeki tahvili 97 TL’ye aldınız. Bu durumda o tahvilin faizi ((100 – 97) / 97 =) % 3,1 olur. Tahvilin değerinin 95 TL’ye düştüğünü varsayalım. Bu durumda tahvilin faizi ((100 – 95) / 97 =) % 5,2’ye yükselmiş olur. Yani tahvil değer kaybettikçe faizi yükselir.  

Ne oluyor da bu ülkelerde tahvil faizleri artıyor?

Buradaki ilk soru şu: Yukarıda örnek verdiğimiz ekonomilerde tahvil faizlerinin son beş gün içinde artmasının nedeni nedir? Yukarıdaki açıklamamıza göre tahvil faizleri yükseldiğine göre tahvil fiyatları düşüyor demektir. Demek ki gelişmiş ülkelerde ellerinde Devlet tahvili bulunanlar bu tahvilleri satıyorlar. Böylece tahvil arzı arttığı için tahvil fiyatları düşüyor ve dolayısıyla yukarıdaki mekanizma gereği tahvil faizleri yükseliyor.

Buradaki ikinci soru da şu: Ellerinde Devlet tahvili olanlar niçin bu tahvilleri satıyorlar? Tahvil sahipleri, Fed’in 2018 yılında 3 kez ya da daha çok faiz artıracağını, Trump’ın harcama artırıcı, gelir azaltıcı politikaları nedeniyle ABD Hazinesinin daha fazla borçlanmaya gideceğini ve Avrupa Merkez Bankası’nın parasal gevşemeyi sonlandıracağını tahmin ediyorlar. Öte yandan ABD’de ve Avrupa’da artık enflasyonun yükselişe geçtiğini de gözlemliyorlar. Bu tahmin ve gözlemlerinin doğal sonucu tahvil faizlerinin daha da yükseleceğini beklemeleridir. Bu durumda eldeki tahvilleri satıp yeni ve daha yüksek faizle çıkacak tahvilleri almak uygun bir strateji olsa gerek. Yeni ve daha yüksek faizli tahviller piyasaya çıkana kadar da paralarını yüksek faiz veren gelişme yolundaki ekonomilere yatırıyorlar.

Sonraki aşamada neler olacak?

Bu durumda sonraki dönemlerde bu geçici fon akımları önemli oranda tersine dönecek ve bu fonların sahipleri ya da yöneticileri yukarıdaki ülkelerin Hazinelerinin daha yüksek faizle çıkaracağı tahvilleri satın almaya başlayacak. Bunun sonucu olarak da ikincil piyasalarda tahvil fiyatları artarken tahvil faizleri bir miktar gerileyecek. 

İşler yine tersine dönmeye başlıyor. Fed’in ve Avrupa Merkez Bankası’nın mevcut stratejisinin devam edeceğine dayalı beklentilerle son bir kazanım elde etmek için gelişmekte olan ekonomilere ve özellikle de yüksek faiz veren kırılgan ekonomilere akan fonlar bir süre sonra tekrar geldikleri yerlere dönecekler. Bu sürenin bu yıldan öteye gideceğini sanmıyorum. Süre sonunda akımların tersine dönmesinin olumsuz etkileri kırılgan ekonomileri daha da kırılgan hale getirebilir.  

Bu kadar değişken ve dalgalı bir yapı içinde karar almak ve uygulamak oldukça zor.