Reel Faiz Kur İlişkisi ve Bir Hipotez
Ekonomik Analiz
Ekonomik gelişmeleri analize tabi
tutarken ayrıntılar, gizli kalmış gerçekler bazen de gözümüzün önünde durduğu
halde görüp de fark etmediğimiz şeyler son derecede önemlidir. Bazen küçücük
bir ayrıntının atlanması bizi tümüyle yanlış sonuçlara götürebilir. Maurice
Leblanc’ın ünlü roman karakteri hırsızlar kralı Arsene Lupin şöyle diyor: "En
gizlenmiş şey gözümüzün önünde duran şeydir. Genellikle hep gizli yerlere
bakarız ama gözümüzün önünde durana bakmayız." Benzer bir söz de Sir
Arthur Conan Doyle’un dünyaca ünlü roman kahramanı dedektif Sherlock Holmes’e
aittir: “Sadece akılsız bir fare bir kedinin yatağına saklanır ve sadece zeki
bir kedi oraya bakmayı akıl eder.” [1]
Bir olayın gerçekleştiği yeri
gözden geçiren bir dedektif ile ekonomik bir olayı analiz eden bir iktisatçı
incelemeye aynı yerden başlar. Dedektif olay yerindeki izleri, kanıtları
araştırır ve kategorize ederken iktisatçı olayla ilgili verileri toparlar ve
bilgileri sınıflandırır. Dedektif, kanıtları laboratuvara yollar, elde ettiği
laboratuvar sonuçlarını değerlendirir, tanıkları ve suçluyu sorguya çekerek
ilerler. İktisatçının böyle bir şansı yoktur. Yapabileceği tek şey elindeki
verilerle olayı bir araya getirip aradaki ilişkileri kurarak ilerlemektir. Sonra
bu verileri bir hipotez çerçevesinde birleştirir ve gözlemlerle test ederek sonuca
varmaya çalışır.
Elimizde analiz etmemiz gereken ilginç
bir olay var: Normal koşullarda Merkez Bankası, bankaları fonladığı faizi artırdığında
piyasada faizler artar ve ülkeye döviz girişi olur. Bu durumda döviz bollaştığı
için TL değerlenir ve döviz kurları düşer. Bu kez Merkez Bankası faizi
artırdığı halde kurlar düşmedi TL değerlenmedi, hatta tam tersine kurlar
yükseldi, TL değer kaybetti. Bu ekonomik olguyu analize tabi tutalım. Bu
analizde USD kurunu bütün yabancı paraların temsilcisi olarak alacağız.
Merkez Bankası Faizi Artırdığı Halde Dolar Kuru Niçin
Yükseldi?
Merkez Bankası 14 Aralık
toplantısında, bankaları fonlamada politika faizi yerine uyguladığı geç
likidite penceresi imkânının faizini yüzde 12,25’den yüzde 12,75’e yükseltti.
Önce eldeki bilgileri bir tabloya toplayalım:
Bilgiler / Veriler
|
13.12.2017
|
15.12.2017
|
Türkiye’de Enflasyon (TÜFE, %)
|
12,98
|
12,98
|
ABD’de Enflasyon (CPI, %)
|
2,2
|
2,2
|
TCMB GLP Faizi (%)
|
12,25
|
12,75
|
USD/TL Kuru
|
3,82
|
3,86
|
TL Mevduat Faizi (%) (vergi sonrası)
|
14,00 (12,00)
|
14,00 (12,00)
|
USD Mevduat Faizi (%) (vergi sonrası)
|
4,00 (3,95)
|
4,00 (3,95)
|
Merkez Bankası’nın bankaları
fonlamakta kullandığı faizi 0,50 puan artırmasına karşın tablodan, USD/TL
kurunun düşmediğini hatta tam tersine 3,82 düzeyinden 3,86’ya yükseldiğini
görüyoruz. Normal koşullarda Merkez Bankası’nın faizi artırmasının ardından
kurlarda bir düşüş ve dolayısıyla TL’de bir değerlenme ortaya çıkması beklenir,
fakat bu kez tam tersi oldu. Şimdi de yukarıdaki bilgilere eldeki verileri
ekleyerek bu kez olay yeri incelemesi yaparak analizi tamamlayalım.
Aşağıdaki tabloda Türkiye’deki
mevduatı ve bu mevduatın TL ve yabancı para (YP) arasındaki dağılımını ve bu
dağılımdaki gelişmeleri sunuyorum (Kaynak: TCMB, http://www.tcmb.gov.tr/wps/wcm/connect/b2b4db77-c834-4b8e-8ec7-4e9549261cab/dthvade.html?MOD=AJPERES&CVID=
2005
|
2007
|
2010
|
2013
|
Aralık 2017
|
|
Milyar TL
|
|||||
Mevduat Toplamı
|
236,2
|
338,5
|
584,1
|
903,8
|
1.668,9
|
TL Mevduat
|
150,9
|
220,7
|
413,5
|
566,5
|
897,8
|
YP Mevduat
|
85,3
|
117,8
|
170,6
|
337,3
|
771,1
|
Yüzde
|
|||||
Mevduat Toplamı
|
100,0
|
100,0
|
100,0
|
100,0
|
100,0
|
TL Mevduat
|
63,9
|
65,2
|
70,8
|
62,7
|
53,8
|
YP Mevduat
|
36,1
|
34,8
|
29,2
|
37,3
|
46,2
|
YP Mevduat (USD Cinsinden)
|
63,5
|
100,6
|
110,9
|
156,1
|
196,1
|
Tablo, toplam mevduat içinde yabancı
para mevduat payının hızla arttığını ortaya koyuyor. 2005’de bu pay yüzde 36
iken Aralık 2017’de yüzde 46’nın üzerine çıkmış bulunuyor. Bu artışta TL’nin
değer kaybının bir miktar etkisi olsa da asıl artışın fiili artıştan
kaynaklandığı tablonun son sırasında yer alan yabancı para mevduatın döviz
cinsinden miktarının artışından görülebiliyor. Bu artışın asıl ağırlığı yerli
halkın döviz mevduatına geçişinden kaynaklanıyor.
Türk Lirasından Yabancı Para Yaratma Yeteneği
Sermaye hareketleri serbest kalıp
da Türk Lirası konvertibl ilan edilince, isteyen herkesin Türk Lirasını verip
istediği yabancı parayı alması serbest hale geldi. Bu durumda mesela bankada
100.000 TL mevduatı bulunan bir yerli tasarruf sahibi bankasına talimat verip
bunu bugünkü kurdan (3,86) 25.906 USD’ye çevirip bir USD mevduat hesabı
açtırabiliyor. Böylece bu yerli tasarruf sahibi bu talimatıyla TL birikiminden,
Dolar tasarrufu yaratmış oluyor. Bu yaratıcılık, kişi açısından alacak olsa da banka
açısından USD yükümlülük oluyor. Dolayısıyla bankaların yabancı para
yükümlülüğü ortada bir yabancı para kazancı olmadan artabiliyor.
Her ne kadar reel faiz hesabında
gelecek enflasyona bakılması gerekse de Yerli tasarruf sahibi gelecekteki
enflasyona değil bugünkü enflasyona bakma alışkanlığındadır. Bu durumda eline
geçecek faizin yüzde 12, enflasyonun ise yüzde 13 olduğunu görünce zarar
edeceğini hesaplar ve bankasına talimat vererek USD mevduatına geçer. Bunun
için Dolar kazanmasına gerek yoktur. Konvertibilite ona bir talimatla TL’den
Dolar yaratma imkânı sağlar. Banka ise durduk yerde döviz yükümlülüğüne girmiş
olur. Bunu yaptığında yerli tasarruf sahibi TL tasarrufta yaşayacağı zarardan
kurtulup yüzde 3,95 net ve Doların enflasyonu yüzde 2,2 olduğuna göre yaklaşık olarak 1,75 puan reel Dolar faizi almaya başlar.
Hipotez: Dolarizasyon Olan
Ülkelerde Reel Faiz Hangi Para Biriminde Yüksekse Orası Çekici Olur
Bütün bunlardan çıkacak sonuç
şudur. Türk Lirasında reel faiz negatif olduğu sürece yerli tasarruf sahibi
dövize geçer ve parasını yabancı para mevduatına dönüştürür. Bu da döviz
talebini artırır ve kurlar düşmez. Merkez Bankası’nın son kararı negatif faiz
olgusunu çözecek bir ortam yaratmadığı hatta o umudu da zayıflattığı için yerli
tasarruf sahiplerinin yabancı parayla mevduat yapma eğilimi artmıştır. Bu
eğilim yabancı paraya talebi artırmış ve sonuç olarak kurlar yükselmiştir.
Kuşkusuz kurlardaki yükselişin
yabancı fonların beklentisi, riskler vb gibi konularla da ilgisi var ama işin
burada ortaya koyduğum yönü oldukça ağır basıyor gibi görünüyor.
Ne faizmis arkadas... Yaz yaz bitmedi.
YanıtlaSilNe diyor Çin Atasözü, "Bin doğru adım bir yanlış adımı düzeltemez." Onun için de yaz yaz bitmez.
Silkaleminize sağlık hocam geçmişte yaşadığımız döviz krizleri nedeniyle kur artışı bizler için kriz alameti çok hassasız hemen pozisyon alıyoruz aynı durum Almanlar için enflasyon artışında Ameikalılıar için tüketim harcamalarının düşmesinde geçerli oluyor bu davranış kalıbını değiştirmek zor olsa gerek hocam
SilSayın hocam,
Silsanırım döviz faizi netinde bir düzeltme var gibi.
1.1.Döviz tevdiat hesaplarına ödenen faizlerden;
Vadesiz ve ihbarlı hesaplar ile 6 aya kadar (6 ay dahil) vadeli hesaplarda %18,
1 yıla kadar (1 yıl dahil) vadeli hesaplarda %15,
1 yıldan uzun vadeli hesaplarda %13,
dolayısıyle 6 aya kadar vadelide 4 (3,95) değil 4 (3,28) olacaktı sanırım,
Türkiye girdabın içinde mi?
YanıtlaSilYok.
SilYani diyorsunuz ki negatif reel faiz var o yüzden böyle.
YanıtlaSilEvet. Hiç kimse parasını zarar ederek kullandırmaz herhalde.
SilAltın mevduat Yabancıpara mevduatın içinde mi?
YanıtlaSilDeğil çünkü yabancı para değil.
SilHayır.
SilHer şeyin nedeni bağımsız olamamaktan kaynaklanıyor. Faiz sonuçtur diye boşuna demiyoruz. Bazıları faizi düşürmek istiyor ama faizi düşürmek için ekonomik ve siyasi istikrarı sağlamak gerekir. Bunlar yokken faizlerin düşmesini bırakın artacaktır. Hatta siz elle düşürmeye çalışırsanız 94 krizinde olduğu gibi %400'lere varan faiz artışları olacaktır. Siz faizi TCMB'ye bırakın, enflasyonu işsizliği nasıl düşüreceksiniz ona yoğunlaşın, faiz zaten kendiliğinden düşecektir, bu olay bu kadar basit aslında ama bazıları anlamamakta ısrar ediyor, sırf büyüme uğruna. Ülkemizdeki sıkıntı Para politikası ve Maliye politikasını uygulayacak birimlerin karışmış olması.
YanıtlaSilSayin Ahmet Gunes,
Sil94 krizinde oldugu gibi %400 2000kasim krizlrinde oldugu gibi %2000 faizler olmasi cok zor cunku korkunc derecede dunyada likitide var bu bol likitide ile akp gemisini yurutuyor. Ama bana kalirsa %40lara cikabilecek bir faiz orani bile bizi herseyden ayristirir hem dunyadaki genel faiz anlayisindan hem de ekonomik gorunmden dolayisiyla %40lar bile ekonomiyi coook rahat sallar.
o faiz oranlarına tekrar gelmemiş zaten çok abestir ben örnek olarak ekonomide olacakları mubala yaparak anlattım sadece.
SilMahfi hocam arada sırada halkın arasında tanınmadan mesela bir kahvede çay içip halkın ekonomi yorumlarını serzenislerini veya ekonomimiz süper yorumlarını dinliyor musunuz ?... teşekkürler...
YanıtlaSilTanınmaz olur mu? Sarıyer pazarcı esnafı Hocayı tanıyor,mevenin çürüklerini bize kakalarken iyi tarafını hep Hocaya veriyorlar, kaç kere tanık oldum.
SilSarıyer pazarcı esnafı dürüst esnaftır, kimseye çürük meyve kakalamaz.
SilHocam şaka yaptım ben zaten Ankara da yaşıyorum
SilHocam 3,95 net USD faizini nerede bulduysanız bize de söyleyin. Zira faizler 1.25-2.25 bandında değişiyor tüm bankalarda.
YanıtlaSilTEB- İNG - AKBANK a göz atmanı öneririrm.
Siling akbank enpara vs.. e-hesap
SilArkadaşlar saymış sağolsunlar.
SilHocam USD için net 3'ün üzeri hatta 3 veren bile bir banka var mı? Geçen gün baktığım kadarıyla 1,5-2,2 arasında.
YanıtlaSilHerkes 2 dolar bozdursa bu iş çözülür bence.
YanıtlaSilSüper çözüm.
SilHerkes 2 dolar bozdursa 160 milyon dolar eder ve Turkiyeyi kurtarir, supersin. Bence bunu dusunen herkes 2 kitap okusa ulke biraz daha gelisir..
SilHocam, faiz oneriniz (%15) merkez bankası tarafından karsilanmadi ama kurda da sıçrama olmadı. Bu durumda, para getirenler bu faize de "bereket versin" mi diyor yani? Ben anlayamadım durumu. Izah edebilir misiniz?
YanıtlaSilDaha ne sıçrama olacak? Para getirenlerin herhangi bir sorunu yok. Onlar zaten yüzde 8 reel faiz elde ediyor. Bence siz yazıyı bir kez daha okuyun. Sorun yerlilerde. Onlar Dolara geçiyor.
SilFaizi geçelim, üretimi konuşalım hocam. Boş çözüm önerileriyle bu kadar yıldır oyalaniyoruz. Yazık.
YanıtlaSilFaizi doğru yere oturtmadan üretimi konuşsak da işe yaramaz. Bir ekonomide önce faiz, kur ve enflasyon doğru yere oturmalı ki yatırım olsun, üretim yapılsın.
SilBu durumda merkez bankasi yaptigi faiz arttirimi niteliksiz bir karar olarak ele aliniyor piyasalarda.
YanıtlaSilBen merkez bankasinin yerinde olsaydim eldeki veriler ve hesaplarim dogrultusunda ki bazi banka profesyonellerinin markalarinin beklentilerin ortalamasi da ayni orani gosteriyor yaptigim hesaplamalarla hemen hemen ayni baz puani veriyor.o da 1.25 baz puan!
GLPde 1.25 baz puanlik faiz artisi yapar piyasalari gozlemlerdim. Enflasyon dusene kadar da 2018 yili icinde ocaktan baslayarak 1.25 faiz artisini kademeli olarak 25er baz puanlarda yapardim.
Enflasyon tek rakamli seviyeye gelene kadar bunu yapardim. enflasyon %8li seviyelere gelene kadar da faizlerde oynama yapmazdim.
Eger enflasyon %8li seviyelerde gelip gozler bana cevrildiginde ise de eldeki verilere bakar enflasyon buyume oncelikli olarak degerlendirir ona gore 25 baz puanlik indirimlere baslardim. Bu indirimleri mi de reel faiz +1.5 altina inmeden yapmaya ozen gosterirdim. Yani indirimim +1.5 reel faiz kosullari olusunca durdururdum. Beklerdim enflasyonun inmesini.
Enflasyon indigi olcude faizlerin inmesini artik insanlarin ogrenmesi gerek. Ogrenmedigimizde daha yuksek faizlere kurlara ve en onemlisi daha yuksek enflasyon olgulariyla karsilasiyoruz.Bundan kacis yok
Son tahlilde ben Turkiyedeki bu surecin bizi cift rakamli enflasyonu devam ettirecegi dusuncesindeyim. Simdiden yazmakta beis gormuyorum 2018 yili ve sonu cift rakamli enflasyon oranlari ile cok rahat kapanacaktir.
Dahasi korkum ve endisem odur ki enflasyonun %15li hatta allah muhafaza %17ye oradan da %20li rakamlara cikabilecegi hususudur. Cok daha acik konusmak gerekirse sayet Turkiyede suan enflasyonun klasik olan %8-9 bandina inme sansi gayreti hevesi ve beklentisi ve ihtimali enflasyonun %15li rakamlara cikma sansindan beklentisinden gayretinden ihtimalinden daha azdir. Yani oklar baska yonu gosteriyor Enflasyonda, Dahasi kimler ya da kim fisildadiysa artik bilmiyorum. Bu mevcut yonetim Philips egrisi dahilinde yuksek enflasyon ile issizligi alt etme hevesine de girmis olabilir. Sunu da burada yazmak lazim ki Az cok bu toplumun kodlarini niye 30yil yuksek enflasyon kesintisiz yasadigini bilebiliyor en azindan tahmin edebiliyorsak sayet; Bu toplum, siyasetcisinden enflasyondan en cok zarar goren sabit dar gelirlisine kadar onlerinde bir secimleri olsa enflasyon / issizlik denkleminde her zaman ama her zaman enflasyonu tercih edecktir. Yuksek enflasyonla yasayayim issizligim dusuk olsun. enflasyon yuksek olsun da is olsun yeterki. Bu mantikla Turkiye ekonomi tarihinde kesintisiz ceyrek yuzyili askin yuksek enflasyonla yasamistir.
Yeniden son kararlara gelirsek; Bu noktada Merkez bankasi bu yilin bu ayini pas gecelim ocak basinda yeni bir tsunami ile karsi karsiya kalma ihtimali yuksektir. Piyasalar merkez bankasinin bu kararsiz durusu karsisinda feyz alma yoluna gidebilir. Kisaca Merkez bankasi TLyi savunmasiz ve caresiz birakmistir son kararlariyla piyasa aktorlerinin karsisinda .
Babam rahmetli olduğunda anam bağa bakamayacagi için satıp zor günler için kefen parası olarak bir devlet bankasına yatırmış. %8 faiz nedir hocam? Para eriyor resmen. Hem dolar satıp TL ye geç diyeceksin hem de TL yi eriteceksin. Dolar yapıp %2 faizle yatirdik. Başka çare yok ki. Haklısın valla.
YanıtlaSilAltin da alabilirdiniz. Care yok diye bir sey yok.
SilAltın üretimimiz yeterli mi ki? Onu da dışarıdan dolar karşılığı alacaksiniz. Ne değişecek?
SilAdsiz 14:19, bu blogda altin diye aratip gecmis yorumlari okursaniz bunun cevabini gorursunuz. Altin hububat gibi bu sene uretilenin tuketilip bittigi bir maden degil. Nerede cikartildiginin da onemi yok edinmek icin. Dunyada cikartilan madenin yarisi Afrika'da cikartilmistir ancak cogu Avrupa ve Amerika'da bugun.
SilProfesyonel ciftcilik yapiyorum koyun basiyim Koyun tarimi keci tarimi yapiyorum
YanıtlaSilKoyunlarima yedirdigim samana zam gelecek mi ?
Samanı ithal ettiğimize göre o da Dolarla birlikte zamlanacak çaresiz.
SilSAMAN SORUNU:saman ithali yapılıyor tarım bitti hayvancılık bitti şikayetleri yapılıyor.bu şikayetlerin şöyle bir önemi var. akıldan mantıkdan bilimden uzak olmaları.örneğin saman. eskiden şöyle öğretirlerdi. konya ovası boğday ambarı. sulama yok. kurak bölgede en kolay zahmetsiz buğday arpa yetiştirilir. bu nedenle konya ovası saman merkeziydi de.teknoloji geldi. sulama geldi.hibrit tohumlar geldi.üretim k kat arttı. buğday ekilen alanlar yerini daha para eder sanayi tip ürünlere bıraktı.olması gereken oldu. elma dikerseniz 1000 m2 den 5000 tl buğday ekerseniz 500 tl kazanırsnız.işte bu saman yokluğuna yol açtı.bu arada türkiyede hayvancılıkta gelişti. yanlış bilgidir. eskiden hayvancılık vardı da şimdi yok. büyük baş hayvancılık ancak 4 mevsim yağışlı ve merası bol ülkelerde ucuz yapılabilir. türkiye kurak iklim kuşağında ve merası pek az.
SilAlmanyada da isler cok kotu! Merkel mahvetti bizi! Biz burada gecinemiyoruz. Gelmek isteyen yegenlerimi inanin yanima almadim icim elvermedi perisan olurlar diye. Kesin donus yapmayi dusunuyorum. Almanyaya gelmek isteyenler gelmesin Turkiyede kalsin Turkiye cennet!
YanıtlaSilHaklısınız. Kendinize oralarda yazık etmeyin. Hiç düşünmeyin, kaçın Alman cehenneminden koşun gelin cennete.
SilAdsiz 16:50, Ben de muhendisim ve Almanyada calisiyorum. Tek diyebilecegim, okuyana ve dusunebilene is cok ama kalkip ya donerci, market acarsan degil Turkiyeyi Afganistani bile ararsin. En iyisi sen biraz kitap oku ve algilarini ac. Anladigim kadariyla en alt egitim seviyesinde cok kalkmaktan dolayi hayati ekmege endeklemissin. Ati alan uskudari coktan gecti, kendini kurtaramassin, ayni dongude takilip kalmissin. Eger anlarsan, Almanya ne hizda elektrikli araca geciyor, mercedes, bmw, vw, audi neden bu kadar on plana aldi, bir arastir. Ya da Almanyada domates te cok pahali diyip gec. Turkiyede domastesi daha ucuza yersin de araba vs alirken yedigin kazigi baska ulkede yiyemezsin..
SilHipotesinizi test edecek misiniz hocam? MB karari sonrasinda dovizde yukari dogru hareket, 75 - 100 puan bekleyen yurtdisi yatirimcinin tatmin olmayip TL’den cikmasi sebebiyle olusmus olabilir; yerli yatirimcinin (hane/kurumsal) MB kararina bakip da dovizde uzun vadeli pozisyon almasinin manasi yok. TL mevduati Usd’ye cevirip bekleyen yatirimci yillik 12-13% enflasyonu kompanse edebilmek icin Usd/TL kurunun seneye 4.30’lara cikacagina bahse girmek durumunda. Yerli yatirimcinin bu kumari goze alacak bir risk istahi yok. Bahsettiginiz mekanizmadan bagimsiz, doviz mevduatta artisin sebebi enflasyondan korunmak degil temelde spekulatif kazanc saglamak. Doviz mevduatin ortalama vadesine bakalim anlariz. Syg.
YanıtlaSilDevamlı test edeceğiz. Konu kumar değil faiz. Reel faiz eksi ise artı olana kayıyor mevduat.
SilDolar mevduat faizinin stopajı 180 güne kadar %18. Dolayısıyla %4,00 (3,28) yazılması gerekiyor.
YanıtlaSilDolar mevduatın 180 günlük faizinin vergisi % 18 ama bir yıllık olanın % 15. Reel faiz hesaplamalarında genellikle 1 yıllık faiz esas alındığı için ben de hesaba onu esas aldım.
SilBankama talimat verdim zaten TL mevduatimi bu merkez bankasinin son karari yuzunden Dolara cevirttim. Param biraz dogursun. Sonra da yurtdisina gidecem. AKP cunku kendi insanini sevmiyor. Araplari seviyor
YanıtlaSilKarar sizin tabii ama genellikle başka ülkelere yerleşen insanlar ülkelerini ararlar.
Silyp tl mevduat tablosu her şeyi anlatıyor reel faiz alma inancı yatırımcılarda gün geçtikçe azalıyor böyle giderse yp mevduat tl mevduatı geçecek gibi gözüküyor
YanıtlaSilHocam dolara uygulanan faizi Tcmb degistiremez mi? Yani mesela bankalara "doviz mevduatlarina en fazla 2% faiz uygulayabilirsiniz" diyemez mi? Derse ne olur?
YanıtlaSilDiyemez. Çünkü faiz piyasada serbestçe belirleniyor.
SilHocam dovizin faizinden kesilen vergiyi arttirsa?
SilTürkiye'deki reel faizi glp faizi ile politika faizine göre ayrı ayrı hesapladığımızda farklı sonuçlar alıyoruz(-0,85 / 3,9).Bu da iki zıt sonuç ve çözümler silsilesi sunuyor.Temel görüş ayrılığı ve bakış farkı bu mudur sizce.
YanıtlaSilReel faizi vatandaşın eline geçen mevduat faizi üzerinden hesaplamanız gerekir. Çünkü MB'nin faizi vatandaşın eline geçen faizle ilgili değildir.
SilHer zamanki gibi yine haklısınız :) Hocam Devletimizin ekonomi politikalarına yön verilirken yetkililer sizi de takip ediyorlardır yada ne bilim en azından görüşlerinizi alıyorlardır diye tahmin ediyorum. Bu varsayım altında dolaylı olarak sizde sorumlusunuz. :) Şaka bir yana şu anda Ülkemizde ki iktisatçı ve Ekonomistler de mı sıkıntı var yoksa Kralı Gelse bişey yapamaz durumuna mı sürükleniyoruz. Allahınızı severseniz söyleyin hocam bu işin sonu nedir.
YanıtlaSil'Herkesin aklı kendine güzel görünür' ilkesi buralarda zirve yapmış bir yaklaşımdır.
SilFaiz paranin kirasi ise
YanıtlaSilTL ise barinaktir. Tipki diger para birimleri gibi
Bu barinagin kirasi dusuk ise
Siz boyle barinagi alip kirasini alir misiniz? Su mevcut enflasyon kosullarinda
Dolayisiyla
Kira getirisi yuksek depreme dayanikli barinaklar daha fazla deger goruyor talep goruyor
Bu talepten oturu
Herkes bu barinaklari alip kiraya vermeye calisiyor
Cunku ENflasyon kosullarina ve mevcut depremlere dayanikli evler daha uzun omurlu ve kira getirisi daha yuksek yerleri alip yerlesiyor ve kiraliyorlar
Son tahlilde
Finans sahipleri kira getiri yuksek elementlere paralarini baglamayi tercih edeceklerdir. Bu elementler altin lira dolar petrol ve ev olabildigi gibi hic yatirmayip harcama yoluna da gidebilirler.
Para Basmak sart! Dunya ve Turkiye ekonomisinin artik bol para basimina gecmesi lazim
YanıtlaSilboyleikle para basimi esnasinda gece gunduz mesai yapan adtea bir firin iscisi gibi calisan isciler para kazanacak
basilan para piyasaya girecek carsi pazar senlenecek
carsi pazar senlendikce issiz is bulacak yuzu gulecek
Dunya ve Turkiye ekonomisi rayina oturacak
Para basilmasi ekonomiyi duzluge cikartacak tek ve en etkili yontem
Sonra enflasyon parasal bir olgudur sözünü test ederiz. Ben de düzelsin diyorum ama bu dünya çok kolaycı oldu adsız.
SilBence dalga geciyor, biraz gozlem ve algilama yetenegi olan biri para basmanin isleri daha kotu hale getirecegini tahmin eder. Ya da arkadas cidden cahil..
SilPara nasılsın ve bu basılan paralar asgari asgari ücretliye yılda iki iki maaş olarak dagitilsin
SilGabul mu ?
Arkadaş basit keynesyen modelde kalmış. Enflasyonla faizi sabit kabul etmiş. :D
SilGüzel analiz.Merkez Bankası CB nin baskısıyla tasarruf sahibini enflasyona ezdiriyor. Faiz negatifse para el yakar ve ya mala gider ya da dövize.Para politikası duvara toslayınca anlıyacaklar yanlış yaptıklarını..Umarım duvarın altında kalan biz olmayız.
YanıtlaSilHocam vallahi billahi artık yorulduğum için TL mevduat tutmuyorum. $ tasarruflarımla kendimi enflasyona karşı korumaya çalışıyorum.Faizide 4% değil 1.5% yani Amerika'daki enflasyon kadar.Arada sırada $->Tl sonra tekrar TL->$ dönüşümüyle fırsat buldukça ütmeye çalışıyorum.Aklımla dalga geçmeye
YanıtlaSilçalışanlarla bende böyle dalgamı geçiyorum.
Birikimlerinizi altin'da bekletirseniz daha iyi olacaktir. En azindan bir kismini altin olarak saklayabilirsiniz. Dusunun akliyla dalga gecilmeyen amerikalilar da oyle yapiyor.
SilHocam merhaba,
YanıtlaSilBana, yazıdaki ilk tabloda Türkiye'de Enflason (TÜFE, %) satırına, 11,90 yerine 12,98 yazmamız gerekir gibi geldi. Ancak siz tabi ki başka bir oran ya da bir ortalama kullanmayı tercih etmiş de olabilirsiniz, hiç şüphe götürmez ki siz daha iyi bilirsiniz. Eğer farklı bir oran ise 11,90'a nasıl ulaşabiliriz?
İyi günler.
Haklısınız, 12,98 olması gerekirken yanlışlıkla 11,90 yazmışım. Düzelttim, teşekkür ederim.
SilPolitik açıdan düzlüğe çıkmadıkça tüm ekonomi(ni)-k analizler boş çıkar, tutarsız kalır, hesapları şaşırır...!
YanıtlaSilPolitik açıdan düzlüğe çıkmadıkça tüm ekonomi(ni)-k analizler boş çıkar, tutarsız kalır, hesapları şaşırır...!
YanıtlaSilsayın hocam son açıklanan verilere de baktığımızda türkiye için stagflasyonist bir süreç içersinde olduğunun açıkça ortada olduğunu düşünüyorum. sizcede bu süreçte sadece faizler yerine keynesyen gmp yi de kullansak böyle bir süreçten daha sağlıklı çıkmaz mıyız? ayrıca ülkenin bu kadar sıcak paraya bağımlılığı için tr olarak uygulamamız gereken politikada maliye politikaları olmalı siz ne düşünüyosunuz hocam?
YanıtlaSilStagflasyon enflasyonun varlığına karşılık büyümenin sıfır dolayında olduğu bir durumdur. Türkiye'de enflasyon yüksek ama büyüme de yüksek. Dolayısıyla içinde bulunduğumuz durum stagflasyon değil enflasyonlu büyüme durumudur.
SilTürkiye'nin dış finansman bağımlılığından kurtulmasının tek yolu yapısal reformları yapmaktır.
%13 enflasyon, %11 büyüme varsa, ekonomi %2 küçülmüş olmuyor mu? Enflasyonlu büyüme ancak enflasyondan daha fazla büyürseniz olmaz mı? %13 enflasyonda otomatik olarak nominal %13 büyürsünüz ki bu reel anlamda sıfır büyüme demek değil midir?
Sil3.95 ten usd enflasyonu olan rakamı (1.5) çıkarınca zaten sizin dediğiniz rakamı telaffuz etmiş Mahfi hoca. Sayın Adsız
YanıtlaSilHoca da aynı şeyi söylemiş zaten.
YanıtlaSilAh hocam ah o koltuk kimlere kaldı. MB Başkanı ve ekibi nereye bakıyor ne siz sorun ne ben söyleyeyim. Bürokraside liyakat sizin görev yaptığınız dönemlerde kalmış. Sorunlarınızı zevkle okuyor ve feyz alıyorum
YanıtlaSilHocam HALK tl. ye güvenmiyor güvensizlik gittikce dahada artacak
YanıtlaSilHocam euro,dolar,yen rezerv para birimleri. Bu durumda abd-ab-japonya kendi aralarında ticaret yaparken hangi para birimini kullanıyor? Ya da yapıla işleme göre mi para birimi seçiliyor? Mesela abd ab'den ithalat yaptığında euro ödüyor, ab'ye ihracat yaptığında dolar mı alıyor?
YanıtlaSilBu firmalara göre değişir. Ama hepsi belirli ölçüde kullanılıyor. çÜnkü bu paralar fazla oynak değil.
SilHocam euro,dolar,yen rezerv para birimleri. Bu durumda abd-ab-japonya kendi aralarında ticaret yaparken hangi para birimini kullanıyor? Ya da yapıla işleme göre mi para birimi seçiliyor? Mesela abd ab'den ithalat yaptığında euro ödüyor, ab'ye ihracat yaptığında dolar mı alıyor?
YanıtlaSilNegatif reel faiz uzun zamandır var sanki.
YanıtlaSilSon bir kaç ayda enflasyon yükselince iyice gündeme geldi.
SilMahfi Bey, reel faizi hesap ederken mevduata ilk elden kesilen stopaj oranı dikkate alınıyor. TL için yüzde 15'den başlıyor, dövizde ise yüzde 18.
YanıtlaSilŞirketler için ise bu oran yüzde 20 esasında. Hesap edilen Kurumlar Vergisi nedeniyle. Hatta 2018 ila 2020 yılları arasında yüzde 22 olacak.
Tüketicinin eline açıklanandan daha az bir net faiz, şirketlerin ise ondan da az bir net faiz elde ediliyor.
1 yıllık mevduatta dövizde de % 15.
Silhttp://m.finansgundem.com/haber/mahfi-egilmezden-yeni-formule-esprili-yorum/1259121
YanıtlaSilHocam ben faturamı bu formüle göre hesapladım 2 lira kardaymışım :-)
Hocam MB faiz artırdığında bunun bankaları nasıl etkileyeceğiyle ilgili kafama takılan bir soru var. MB faizi artırır ilk önce mevduat faizleri artar banka zarar etmemek için kredi faizlerini de artırır. Buraya kadar tamam. MB faizleri düşürdüğünde ise önce mevduat faizleri düşer belli bir süre sonra kredi faizleri de düşer. Banka kredi faizlerini düşürmese daha fazla kar elde eder. Bu durumda bankalar niye kredi faizlerini de düşürür? Teşekkür ederim.
YanıtlaSilRekabet .
SilHocam merkez bankası yıl içinde defalarca yol sonu kur beklenti anketini değiştirdi.neden bu değişim yapılıyor?
YanıtlaSilMerkez Bankası her ay 100'e yakın reel sektör temsilcisi, finans kesimi temsilcisi, akademisyen ve profesyonele bu konuda anket uyguluyor ve sonuçlarını yayınlıyor. Yani bu açıklanan veriler MB'nin görüşleri değil bu kişilerin görüşlerinin ortalaması.
SilMahfi Hocam, bizim teşhiş/tedavisi kuvvetli hocalarımızın muayenehaneleri bitpazarı gibiydi. Bunun yanında otopsisi kuvvetli hocalar dünya çapında olsalar da muayenehanede tavla oynarlardı. Otopsiniz doyurucu ama bu iktisat ilmi anladığım kadarıyla benim %50-%50 tahmin becerime henüz gelememiş. TCMB den sonra kur ya yükselir ya düşer dedim yanılmadım. Köşe yazmaya da başlayayım mı Hocam? Sağlıcakla kalın.
YanıtlaSilMahfi hocam yabancı yatırımcı yada Carry trade yapanlar noelden once tr den cıkacak diyorlardı ekonomistler. Sizce cıktılar mı?
YanıtlaSilHenüz elde veri yok. MB haftaya yayınlar.
SilHocam sizce bitcoin'in dolar üzerindeki etkisi ne olacak?
YanıtlaSilBitcoin her geçen gün artmaya devam ediyor ve parasını usd olarak saklayanlar bitcoin'e veya alternatif altcoinlere geçerek beklenmeyen (veya beklenen?) bir etki yaratır mı?
Sanmıyorum. Miktar belli.
SilYanında çalışan 10 işçi ile
YanıtlaSil100 adet tesbih üreten bir tesbih üreticisi
50 liradan satıp
50x100=5.000 lira gelir elde eder!
Üretici bir sonra ki ay
Bir işçi çıkarıp
90 tesbihi 60 liradan satar;
90x60=5.400
Üretici gelirini beşbinden, beşbindörtyüze çıkardığı için %8 büyümüş görünür,
OYSA;
Üretim 100 den 90’a düştüğü için
Reel büyüme % -10 dur
Tesbih fiyatını 50 den 60’a çıkardığı için
Enflasyon %20dir
İşçi sayısını 10’dan 9’a düşürdüğü için
İstihdam %10 azalmış,
İşsizlik artmıştır...!
Arttırılan vergiler ve bazı küçük hileler ile kağıt üzerinde büyüdüğümüze sevinenlere ithaf olunur..!
Hesabınız güzel bir sadelik içeriyor. Tahmin ediyorum ifade etmek istediğiniz düşüncenizi ortaya koyduğu için böyle bir örnek hazırladınız.
SilAma ülke gerçeğini yansıtmıyor. Miktar bazında küçülme yok, istihdamda ise artış var.
Örneğinizi buna göre tekrar kurgulamalısınız. Mesela bu örneğinize artırılan vergiler ve bazı küçük hileleri ortaya koyarak kağıt üzerinde büyüdüğümüzü gösterebilirsiniz.
Türkiyenin 3. Çeyrek reel büyümesi % 11,1. Timur beyi tespitleri doğru ama Eylül ayında istihdamda da düşüş var.
SilTespihleri 60 liradan satacak müşteri bulmakta gittikçe zorlanacağı için işçileri birer birer çıkartmaya devam eder ama gelir daha da düşer ve sonunda kirayı bile ödeyemeyip iflas eder. (muhtemelen 2018 1. veya 2.çeyrek). Gerçekte durum budur...
SilHocam bir sorum daha olacak, reel faiz hesabında yabancılar icin bizim enflasyonumuz neden önemli anlamıyorum burda yasamıyorlar neden enflasyondan etkilensinler ki?
YanıtlaSilÖnemli değil zaten. Reel faiz hesabında yerliler için buradaki enflasyonu, yabancılar için kendi ülkelerindeki enflasyonu esas alıyoruz.
SilKıymetli hocam bizim faizden onların enflasyonun çıkarırsak yabancılar için reel faiz yaklaşık % 10 oluyor. O zaman butun dünyadaki paranın bize akması lazım. Ekonomistleri dinledigimizde bu faiz yabancıları kesmez kaçar diyolar. Hiçbir yerde olmayan % 10 reel faizi nasıl tepiyorlar ilginç
SilÇünkü bizde biraz fazla kaldıklarında TL değer kaybettiği için faizden kazandıklarını kurdan kaybetme riskiyle karşılaşıyorlar.
SilHocam hipoteziniz çok doğru ama hükümet (daha doğrusu cb) dövizdeki yükseliş spekülatif, enflasyon düşecek diye bakıyor. Sizce bu şartlarda enflasyonun %10’un altına inmesi gerçekçi bir beklenti olabilir mi?
YanıtlaSilAralık ve Ocak'ta yüksek oranlı enflasyonlar vardı. Bunların yerine daha düşükler girerse enflasyon geriler. Ama bunun yüzde 10'un altına gelip orada kalması pek olası görünmüyor.
SilHocam ABD'de enflasyon yani CPI %1.5 değil,%2.2,yok eğer Fed'in tercih ettiği enflasyon göstergesi PCE'yi kastetmek istemişseniz orada da son rakam %1.6(Ama gelecek hafta yayınlanacak Kasım ayı verisiyle %1.8'e yükselmesi bekleniyor.)
YanıtlaSil% 2,2 olarak düzelttim, teşekkür ederim.
Sil%4 brüt vadeli USD mevduatın da net faizi de %18 stopaj ile %3,28 civarında hocam. Onu da düzeltebilir misiniz? Saygılar.
SilMadem enflasyon %2,2 ise neden beklenen enflasyon bir turlu gelmiyo diyolar ekonomistler. Hedefin uzerine cıkılmış zira
SilTÜFE enflasyonu yüzde 2,2 ama Fed asıl olarak çekirdek enflasyona bakıyor ki o 1,6,
SilHocam, yine durumu çok güzel anlatmışsınız, teşekkütler. Sadece %4 USD vadeli mevduat faizi %18 stopaj kesildikten sonra %3,28 net civarına geliyor. Siz %3,95 net yazmışsınız. Rica etsem kontrol edebilir misiniz?
YanıtlaSil% 18 stopaj 180 gün vadeli DTH'da. 1 yıl vadeli DTH'nin stopajı % 15.
SilHocam "piyasa aldırmazlığı" yazınızı okudum. Güzel bir yazı. İşadamlarının günümüzdeki şoklardan eskisi kadar etkilenmemesinin bir nedeni türev piyasaların gelişmiş olması olabilir mi her ne kadar türev ürünler krize neden olduysa da?
YanıtlaSilSizce "piyasa aldırmazlığı"nın en temel nedeni nedir?
Teşekkür ederim. Türev ürünler bizde öyle yaygın kullanılmıyor. Piyasa aldırmazlığının temel nedeni çözümsüzlük. Yani insanlar çözemeyecekleri bir sorunla uğraşmak yerine sorun yokmuş gibi davranarak para kazanmaya devam etmeyi tercih ediyorlar.
SilHocam şu görüşe katılır mısınız: MB'nin uyguladığı birbiriyle çelişen kısmi sıkı para politikası-genişletici maliye politikası uygulaması yerliler için belirsizlik yaratır ancak yabancı yatırımcıyı olumlu etkileyebilir. Çünkü sıkı para politikasının yanında genişletici maliye politikası daha yüksek bütçe açıkları ve açığı kapatmak için daha yüksek faizle hazine borçlanması demektir. Ancak yerliler açısından bakarsak sıkı para politikası yüksek faiz demektir ancak genişletici maliye politikası daha yüksek enflasyon demektir kabaca reel faizlerde değişme olmaz ve uygulanan politikalar hangisinin daha baskın çıkacağı konusunda belirsizlik yaratır.
YanıtlaSilDoğrudur.
SilHani bir ara dananın kuyruğu kopuyordu ne oldu:( düzeldi mi hayir
YanıtlaSilHocam faiz artırımı yapıp reel faizi pozitif yapınca döviz kuru düşecek tl değerlenecek ama bu seferde hanehalkına esnafa sanayiciye de faiz yükü biniyor . Çözümü başka yerlerde aramamız gerekiyor değil mi haksızsam lütfen düzeltin saygılar
YanıtlaSilHaklısınız çünkü biz asıl çözüm olan yapısal reformları yapmıyoruz. Çevrenizdeki sanayicilere bir anket uygulayın bakın bakalım yüksek faizi mi yüksek kuru mu tercih ediyorlar? Ben 100 dolayında sanayiciye anket uyguladım. Yanıt yüzde 98 yüksek faizin tercih edildiği şeklinde çıktı.
Silsanayici kendi çıkarını düşünmüştür. çünkü dolar üzerinden borçlular.asıl soru düşük kur türkiye içn ihracaatcı üretici için iyi mi?
SilPeki hocam ülkenin durumu daha güvenilir daha stabil olsaydı, insanlar yatırım yapmaktan korkmuyor olsaydı negatif faiz insanları parasını bankaya yatırmaktan ziyade iş kurmaya, işini büyütmeye yönlendirir miydi? Yani ülke olarak sakin ve istikrarlı bir dönemden geçiyor olsak negatif faiz faydalı olmaz mıydı?
YanıtlaSilYatırım yapacak kişiler yatırım sermayesini genellikle kredi alarak bulurlar. Kredi alabilmeleri için bankada tasarruf olması gerekir. Bankada yeterince tasarruf olması için faizin negatif olmaması lazımdır. Çünkü normal koşullarda kimse kimseye parasını zarar edecek biçimde ödünç vermez.
SilDolayısıyla normal koşullarda, yani ekonomide kriz filan yoksa, negatif faiz düşük tasarrufa yol açar. Tıpkı bugünkü Türkiye'de olduğu gibi. O zaman da yetmeyen tasarrufları mecburen dışarıdan borçlanmak zorunda kalırız. Aynen bugünkü durum gibi.
14%'un neresi negatif? Ayrica Turkiye'de tasarruflar artiyor azalmiyor.
SilTürkiye cari açığını dengelemeden konvertibiliteye geçmesi ekonomide zaafiyet yarattı. Hem dış ticaret açığı çok yüksek, hem de kimsenin TL ye güveni yok. Sonuç çok normal.
YanıtlaSilBunu yapan ülkelerin bir kısmında böyle bir zaafiyet doğmadı. Çünkü Türkiye konvertibiliteye geçerken yapması gereken düzeltmeleri, reformları yapmadı. Hala da yapmamakta direniyor.
Silsayın hocam,iktisatcının elindeki veriler(AÇIKLANAN VERİLER)yanlışsa bundan nasıl doğru bir sonuca varabilirki.
YanıtlaSilBu yabancilar icin enflasyon onemli degil fikrine pek katilmiyorum. Zira enflasyon Turkiye'deki her birey icin de ayni degil. Bu rakam tuketiminin buyuk kismi gida ve konaklama olan alt gelir grubu icin hesaplanan enflasyona daha yakin ve hatta daha yuksek, luks tuketim yapan ust gelir grubu icin iste enflasyon/denflasyon orani tr/usd kuru kadar oluyor. Haliyle ust gelir grubu zaten tasarrufunu dolar bazinda yapiyor. Alt gelir grubu reel faiz cift haneli olsa bile tasarruf yapamiyor. Orta gelir grubunda ise mesala alkol, tutun tuketmeyen birisi ile tukeken birisinin enflasyonu haliyle farkli olacak. Haliyle insanlar etki eden enflasyon oranina gore reel getiri hesabina girmek pek mantikli gorunmuyor. Enflasyon etkisi yabanci icin farkli ise, yerliler icin durum cok farkli degil.
YanıtlaSilBu yorum yazar tarafından silindi.
YanıtlaSilHocam cevaplar için tesekkurler. Allah saglık afiyet versin
YanıtlaSilTeşekkür ederim, sizlere de.
SilOnu yazan bendim ama açıklamanızdan bişey anlamadım
YanıtlaSilHocam tcmb'nin sitesinde reel kesimin döviz pozisyonu var finansal kesimin döviz pozisyonunu nasıl bulabilirim?
YanıtlaSilYine TCMB'nin sitesinde ödemeler dengesi istatistiklerinin altında
Silsayın hocam konu ile alakası yok fakat uluslarası ticaret ve finansman üzerine yüksek lisans bir öğrenci olsaydınız ne üzerine tez hazırlardınız :) değerli fikirlerinizi lütfen bizden mahrum bırakmayın saygılar
YanıtlaSilambargolar üzerine çalış.
Silİyi öneri. Ayrıca ihracatın finansmanı veya ödemeler dengesi finansmanı da iyi konular.
Silteşekkür ederim :)
SilTÜRKİYENİN SORUNU:ekonomistlerin ve okuyucuların yorumlarını okuyunca bir şeyin farkına varıyorum.kimse çözüm öneremiyor. bunun nedenide sorunu ortaya koymuyorlar.sorunumuz aslında basit. ürettiğimizden fazlasını tüketmek istiyoruz ve borçlanarak bunu yapıyoruz. iç borç önemli değil. sonunda birinin alacağı diğerinin borcudur. toplam sıfırdır.doş borç ise gerçek borçdur. cari açık dediğimiz şey dışarıya borçlanmaktan borçla mal almaktan başka bir şey değil.dış yatırmcının gelmesi portföy yatırımları vs bunlar sorunu çözmez. sadece borcu ötelememizi sağlar. aynı bir bankadan kredi alıp diğer bankanınkini kapatmak gibi.her ülkenin dış borcu var cari açığı var lafıda palavradan ibarettir. mantıksal olarak birinin borcu diğerinin alacağı olmalıdır.
YanıtlaSilHer ulkenin cari acigi yok ancak dis borcu var. Siz bir birey olarak borcsuz yasayabilir misiniz? Ulkeler de yasayamaz. Cunku ticaret anlik gelisen ve bir anda biten bir iliski degildir. Malin satisindan satis sonrasi surecine kadar uzun bir sure vardir, bu da taraflarin borclanmalarink gerekli kilar.
SilUrettigimizin fazlasini tuketiyoruz lafi daha buyuk bir safsafa. Neye gore olcuyorsunuz tukettigimizi neye gore olcuyorsunuz tukettigimizi.
Sayın tanerus8 çözüm öneremiyor derken büyük haksızlık yapıyorsunuz. Mahfi Bey'in tüm yazılarını, burada yazılanları okudunuz mu, yoksa kendinizden başkasını göremiyor, okuyup anlamaya tahammül edemiyor musunuz?
SilAma şunu da unutmayın bu argümanınızın da sahibi siz değilsiniz. Sizden önce bu dediğiniz çok kez söylendi.
Aslında sizinle aynı çizgideyiz. Sadece üstten bakan tavırlarınızı atın cümlelerinizden sade bir biçimde tespitlerinizi ortaya koyun. Önermiyor demek başka, öneremiyor demek daha başka bir şey.
adsız 11.54 benim tavsiyem önce toplama ve çıkarma işlemlerini öğrenmendir.
SilYanılıyorsunuz. Çözüm önerileri ortaya konuyor. Mesela yapısal reformlar. Ben bunları yıllardır burada üstelik somut örnekler ortaya koyarak yazıyorum. Ama çözüm önerisi olarak hep bu tür zor yollar değil de yatıp kalkınca işleri düzeltecek mucizevi çözüm önerileri beklendiği için bu öneriler hep kulak arkasına atılıyor. Bizim için ilk çözüm yaşamda mucizelere yer olmadığını, fedakârlık yapmadan, çalışmadan çözüm olmayacağını kabul etmek olacak. Sonra da o uzun zaman alacak olan yapısal reformlara girişmek gerekecek. Çözüm yolu budur.
SilCumhuriyetin ilanından sonra Atatürk'ün yürüdüğü yol budur. Ne yazık ki devamını getiremedik. Hatta onun yaptıklarını da bozduk.
mahfi bey yazılarınızı dikkatle okuyorum. yapısal önlemler dediğinizde biliyorum. görüşlerinize katılmakla beraber cari açığın sıfırlanmadığı ve doların cari açığı sıfırlayacağımız değer gelmeden yapılacak önlemleri pek değerli bulmuyorum.kemal atatürkün kurduğu cumhuriyetin refans aldığı bilimin böyle dediğini düşünüyorum. yapısal önlemlere gelince ab anayasasını esas almak gerekir.sizinde böyle düşündüğünüzü biliyorum. ama yapmazlar.yapmazlar çünkü yönetenler bir aşiret yönetmek istiyor.çünkü kendileri aşiretin reisi olmak istiyor
SilTİMUR BEY.ben biraz iddialı biriyim.yaptığım işi hep iyi ve kurallara uygun yaparım. bilimden şaşmam.ben türkiyedeki yazar ve çizerlerin türkiyenin sorunlarını tanımladığı ve çözüm ürettiği kanısında değilim.örneğin ekonomde cari açık sıfırlanmadan yapısal önlemden söz edilemez. ilk ve önemli yapısal dönüşüm o. zaman ihtiyaçta yok üstelik. dolar 5-6 tl olur ithalat yapamaz üşürüz arabaya binemeyiz yeni ev yapamayız ama yapısal en önemli değişikliği yapmış oluruz.
SilArgümanınızdaki sıkıntı Türkiye ekonomisini tek bir şirketmiş gibi görmeniz; bilerek veya bilmeyerek.
SilBizlerde bu şirketin çeşitli kademelerinde çalışan bireyleriz. Dolayısıyla kurun 5-6 lara geldiğinde bunun yansımasının sadece ithal ürün kullanmama ile sonuçlanacağını düşünüyorsunuz. CEO muz talimat verecek ithal ürünleri kullanmayacağız. Eksikliklerini hissedeceğiz ama onun dışında her şey eskisi gibi devam edecek. İşimizi kaybetmeyeceğiz. Refahımızdan ödün vereceğiz sadece.
Bu tam anlamıyla olmasa bile buna yakın argümanınızın temeli.
Hayata yeni atılan birine kazandığından daha fazlasını tüketme. Tasarruf ya, eğitimine harca deriz.
Ama Türkiye ekonomisi bu eşiği geçti. Dünya Ticaret Örgütü kurallarına tabi, gümrük birliğine tabi. Yüzmilyarlarca doları bulan yükümlülükleri var. Kısa vadede 170 milyar USD lik yönetmesi gereken bir borç, ekonominin yüzde 80 ni ve belki daha fazlası iç tüketime dayalı. Kur geçişgenliği yüksek, enflasyona yansıması fazla. Belki daha bir çok şey de var.
Hedefte zaten cari açığın sorun olmaktan çıkması. Da bu nasıl olacak? Tartışılan bu.
Kur 5-6 ya gelsin çözecek mi? Elde ihtiyacımız olan hayati derecedeki veriler yok. MB daha yeni yasadan yetki aldı bu tarz verileri şirketlerden toplayabilmek için.
USD nin 1,5 lardan 1 TL olurmu sorularından bu seviyelere geldik. İthalatta tık yok. Azalacakmış gibi de durmuyor. Neden? Sizinde elinizde yeterli veri yok. Olsa bu kadar iddialı olamazdınız kim bilir?
Ama değerli bir TL hatasına düşmemeliyiz. Hele REK 120 lere gelene kadar müdahale etmem anlayışı son bulmalıydı. O yıllardaki hatamız buydu. Dövizi getir MB ver, TL al bunu da uzun vadeli konut kredisiyle halka dağıt işine girmemeliydik.
Aksine TOBİN vergisi uygulayarak uzun vadeli akımları müsaade edecektik. Döviz kazancı olanlara döviz kredisi verilmeliydik, bu kural sadece ihtiyacımız olan yatırımlar için gevşetilmeliydi. TL bukadar değerlenmez dolayısıyla bugünde bu kadar değer kaybetmezdi. Yabancı doğrudan yatırım o dönemde daha çok gelirdi. Bakın otomativ sektörünün bu kurla ihracatı patlama yapıyor. Bu patlama o zamanlardan itibaren olacaktı. Yerlilik oranımız daha yüksek olurdu. Bu sadece bir örnek.
sonuçta benim savımı çürütmemişsiniz. şunları yapsaydık böyle olurdu diyorsunuz. evet ama yapmadık yanlışta ısrar ettik. şimdiki durumda her ay 5 milyar dolar fazla yaşıyoruz.bunu hemen sıfırlamamız lazım. tek çözümde doların yada daha doğrusu tl nin gerçek değerine gelmesi ile mümkün. başka yoluda yok.eğer varsa sizin öneriniz öğrenmekten zevk duyarım.50 yılda sonuçlanacak yapısal reform demeyin lütfen :)
SilTanerus8, masa basinda ulkeyi kurtarmak cok kolaydir. Ancak sizinki masa basinda bile kurtarmiyor. Cari fazla vermek, 'tuketmemeyip' uretmek kimsenin refahini duzeltmeyecek. Tuketmeyen insan refahi ne yapsin. Yorumlara harcadiginiz vaktinizi insanlarin cevaplarini ozumseyip mukemmel fikirlerinizi daha da mukemmel yapacak sekilde guncellersiniz surekli tekrarladiginiz seylere insanlarin tekrar tekrar duzeltme yapmasini engellemis olursunuz. Kolay gelsin. :)
SilÖnerinizi çürütmeme gerek yok ki. Kimse cari açığımız 5 milyar USD olsun demiyor. Takılıp kaldınız bu hususta.
SilSizinki çözüm değil bir şey önermiyor. Sadece kur gitsin varsın demek bir çözüm değil. Çözüm olabilmesi için ortaya çıkacak tüm kötü olasılıklara karşı tedbirleri de açıklamanız gerekir. Siz bu tedbirleri açıklamaya koyulduğunuzda bir bakmışsınız aynı noktaya varmışız.
Evet inşallah 50 yıl yeter. Öyle kolay değil bu işler. Basit bir teknolojinin nimetini yemek bile yıllar sürüyor.
timur benim önerim çözümün ta kendisi.kur artınca kötü olasılık çıkmaz. nedeni şu. zaten o durumda olmamız gerekiyor. refahımız ne olması gerekiyorsa oraya gideriz. bunun söylenememesinin nedeni 250 milyar dolar borçlu şirketlerin çıkarını korumak için olabilir. benim bu konudan başka bir konuya geçmeme gerek yok. çünkü net yapısal dönüşüm bu.
SilSizin çözümünüz kur artışı değil. Kurun cari açığı sıfırlayacak noktaya gelinceye kadar seyirci kalmak ve o noktadan aşağıya gelmemesini sağlamak.
SilO noktaya kadar geçen zamanda ve sonrasında ne olacak hususunda kötü hiç bir şey olmaz mı diyorsunuz?
Burada çok büyük bir belirsizlik var. Ne olacağını siz de bilmiyorsunuz çünkü. Öyle olsa ortaya koyardınız.
Şirketler batar mı? Yoksa fiyatları döviz cinsinden çok ucuzlayacağı için yabancılar tarafından satın mı alınır? Bunu hiç düşündünüz mü?
Bu sadece bir detay. Tüm detayları ortaya koyduğumuzda aynı noktaya geliriz. Bu nokta tabiki 5 milyar usd açık vermeye devam noktası değil. Bunu kimse önermiyor.
Hangi noktada olduğumuzu bilemezsek, önerilerimiz ya tutarsa fıkrasına dönüşür. Sonucunda da inşallah hep beraber güleriz.
Aynı çizgideyiz tanerus8, yanlış anlaşılmasın. Çözümünüzü detaylandırmanız gerekir. 250 milyar usd borcu olan şirketler bizim diğer şirketlerimiz gibi şirketlerimiz. Onlar batarsa biz de batarız. Yabancılara satılırsa daha mı iyi olur.
Hocam ben maasindan birikim yapmaya çalışan sıradan bir vatandaşım. 50bin TL param var. Hem kendim hem ülkem için bu parayı nereye yatirsam iyi olur. Altın mı? Faiz mi? Dolar mı? Yoksa hepsinden sepet mi? Ben ne yapayım? Teşekkürler.
YanıtlaSilTürkiye'de iktisatçı ve edebiyatçı olmak bir ayrıcalıktır.
YanıtlaSilMahfi bey, Amerika'da hazine tahvilleri faiz artislarini fiyatlamaya basladi. Fed 2018 icin 3 ya da 4 artis ongoruyor. Yani faiz 2.5% bandina gelecek gibi gorunuyor. Turkiye'de faizle ilgili gerekli adimlar atilmazsa hiperenflasyon riski var mi?
YanıtlaSilMahfi Bey, geçtiğimiz aylarda bir kaynakta (Istanbul Analytics olabilir - şimdi bulamadım), Türkiye'de borsanın yabancı, döviz kurunun ise yerli yatırımcı tarafından belirlendiği hipotezini okumuştum. Analiziniz bununla örtüşüyor.
YanıtlaSilSelamlar.