KENDİME YAZILAR

Fala inanmam ama 2017 yılında neler olacağını tahmin etme imkânı olmadığını, ancak fal benzeri öngörülerde bulunmanın mümkün olabileceğini vurgulamak için bu başlığı kullandım. Her yıl yaptığım gibi 2017 yılı için de sayısal tahmin yaptım ama iki nedenle bu tahminlerimi açıklamayacağım.

İllüzyon ve Ekonomideki Yeri İllüzyon ya da yanılsama, gerçek bir nesnenin duyular üzerindeki izlenimlerinin yanlış değerlendirilmesidir. Algılama sırasında oluşan yanılsamalar bazen kendiliğinden ortaya çıkar. Örneğin yolun kenarında atılmış olan bir poşetin, uzaktan bir hayvana benzetilmesi, ya da çölde güneşin kumdaki yansımalarının su birikintisi gibi algılanması kendiliğinden oluşan yanılsamalardır. Bazen de birisinin yarattığı illüzyonlar algılamamızı etkileyebilir. Bu gibi yanılsama yaratıcı oyunları yapanlara illüzyonist deniyor. Televizyon kanallarında illüzyonistlerin oyunları sıkça yayınlanır. İç tarafı siyah kadifeyle kaplı bir kutunun içinde kaybedilen eşya tipik bir illüzyon gösterisidir. Kutunun içinde aynı renkteki bölmeyi renkten dolayı kimse fark etmez. Ekonomi biliminde illüzyon sözcüğü ilk kez İtalyan iktisatçı Amilcare Puviani tarafından 1897 tarihli Teoria della illusione nelle entrate publiche” ve 1903 tarihli “Teoria della illusione fin...

Türkiye Ekonomisi 2016 Her yıl olduğu gibi 2016 yılına başlarken de Türkiye ekonomisiyle ilgili tahminler yapmıştım. Bu tahminlerim her zaman olduğu bazı varsayımlara dayanıyordu. Bunlara değineyim önce: Varsayımlarım şöyleydi: (1) Soğuk savaş eğiliminde yumuşama olacak. (2) Petrol fiyatı ortalama olarak 50 USD/Varil düzeyinde oluşacak. (3) Avrupa ekonomisinde yavaş yavaş toparlanma ortaya çıkacak. (4) Rusya – Türkiye ilişkileri normale dönecek. (5) Türkiye, yapısal reform olmasa da bazı düzeltme adımları atacak. (6) Fed, 2016 yılında 3 veya 4 kez daha faiz artışına gidecek. (7) Çin ekonomisinde bugünkünden daha kötüye gidecek bir değişme olmayacak.

Bilim, Felsefe ve Metodoloji, Şadi Can Saruhan ve Ata Özdemirci (Beta Yayınları, 4. Baskı, Kasım 2016) Kitabı okumaya başladığımda sonuna kadar hızla gitme isteği duydum. Her ne kadar araya giren birçok başka mesele nedeniyle o hızla gidemesem de yine de böyle bir kitabı okumak için hızlı sayılabilecek bir sürede okudum. Çok geniş ve tartışmalı konuları son derecede iyi toparlayıp elden geldiğince herkesin anlayabileceği bir üslupla anlatmış yazarlar. İnsanın, başlangıçtan bugüne geçirdiği evrimi, bilim ve felsefe kalıbına oturtarak bu kadar anlaşılır biçimde anlatmak kolay bir iş değil. Hele işin içine bir de metodoloji girince olay iyice çetrefilleşiyor. Kitabın son üç bölümü verilerin analizi ve nitel analiz yöntemlerine ayrılmış. Bu konularda bilgisini geliştirmek isteyenler için biçilmiş kaftan. Bilim ve felsefeyle ilgilenenler kadar sosyal konularla ilgilenen herkes için bu kitabı öneriyorum. Ana Hatlarıyla Felsefe, Bertrand Russell (Say Yayınları, 2016) Bertrand Russel...

Fed’in Faiz Artırımı ve Beklentileri Fed FOMC (Fed Açık Piyasa Komitesi) toplantısından 0,25 puanlık faiz artırımı kararı ve 2017 yılına ilişkin olarak 3 kez faiz artırımı yapacağı beklentisi çıktı. İkisi de piyasaların beklentisine uygun. Önce Fed FOMC üyelerinin ABD ekonomisinin temel göstergeleri ve faiz oranı hakkında 2016 yılı ve 2017 yılına ilişkin tahminlerini bir tablo halinde gösterelim. Tabloda 2017 yılı için yapılan Eylül ve Aralık ayrımı üyelerin Eylül ayındaki tahminleri ile Aralık ayındaki tahminlerini gösteriyor. Gösterge 2016 2017 (Eylül) 2017 (Aralık) Eylül Aralık Fark Büyüme (%) 1,9 2,0 2,1 +0,1 İşsizlik Oranı (%) 4,7 4,6 4,5 -0,1 Enflasyon (TÜFE, %) 1,5 1,9 1,9 0 Çekirdek Enflasyon (%) 1,7 1,8 1,8 0 Fed Faizi (%) 0,6 1,1 1,4 +0,3 Tabloya göre Fed FOMC üyeleri, enflasyon tahminlerini değişt...

2015 Büyümesinin Gizemi TÜİK’in açıkladığı yeni seri GSYH ve ek açıklamalar üzerine biraz daha kafa yoralım. Aşağıdaki tabloda başlıca ekonomik göstergeler 2013 yılından itibaren yıllık bazda yer alıyor. Tablodaki bütün sayı ve oranlar TÜİK tarafından yayınlanan yeni GSYH serisine göre gösterilmiş bulunuyor. Çeşitli Göstergeler 2013 2014 2015 GSYH (Milyar TL) 1.810 2.044 2.338 GSYH (Milyar USD) 951 934 861 Büyüme (%) 8,5 5,2 6,1 Enflasyon ( Yıllık ortalama, %) 7,5 8,9 7,7 Sanayi Üretimi Değişimi (%) 3,5 3,6 3,1 İşsizlik (Yıllık ortalama, %) 9,0 9,9 10,3 Bütçe Dengesi / GSYH (%) -1,0 -1,1 -1,0 Cari Denge / GSYH (%) -6,8 -5,0 -3,8 2015 yılı verilerine baktığımızda büyümenin yüzde 6,1’e yükseldiğini görüyoruz. Yüzde 6,1, Türkiye’nin potansiyel büyümesinin üzerinde bir oran...

Bir Kötü Bir de İyi Haber   Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) 2016 yılı üçüncü çeyrek büyüme verilerini açıkladı. Bu veriler GSYH hesaplamalarında gerçekleştirilen yeni yönteme göre yapıldı. Buna göre 2016 yılının üçüncü çeyreğinde ekonomi geçen yılın üçüncü çeyreğine göre yüzde 1,8 oranında küçüldü. Bu kötü haberdi. İlk 9 ayın verileri bize 9 aylık ortalama büyümenin yüzde 2,4 oranında gerçekleştiğini gösteriyor. Buna göre son çeyrek büyümesine göre yıllık ortalama büyümenin ne olacağını kabaca tahmine çalışalım. Aşağıdaki tablo 6 seçenek üzerine kurulu.  1 2 3 4 5 6 1 Ç 4,5 4,5 4,5 4,5 4,5 4,5 2Ç 4,5 4,5 4,5 4,5 4,5 4,5 3 Ç -1,8 -1,8 -1,8 -1,8 -1,8 -1,8 4 Ç 1,0 2,0 3,0 4,0 5,0 6,0 Ortalama 2,05 2,3 2,6 2,8 3,1 3,3 Sarı boyalı sıra son çey...

Avrupa Merkez Bankası (AMB) Kararları AMB, normal olarak 2017 Nisan ayında sona erecek olan Varlık alım programında alım miktarını 80 milyar Eurodan 60 milyar Euroya düşürdü fakat süreyi 2017 Aralık ayı sonuna kadar uzattı. Draghi gerekirse sürenin daha da uzatılacağını açıkladı. AMB Faizlerde değişiklik yapmadı. Piyasa beklentisi miktarın azaltılmadan sürenin uzatılması şeklindeydi. AMB, Euro bölgesi için 2017 tahminlerini de revize etti. Büyüme beklentisini % 1,6’dan 1,7’ye ve enflasyon beklentisini % 1,2’den % 1,3’e yükseltti. Piyasa aktörleri, AMB’nin süre uzatımını ve tahminleri yukarı yönde revize etmesini olumlu, tahvil alım miktarının azaltılmasını olumsuz karşıladı. Karar ve tahmin revizyonları öncesinde 1,08’e kadar yükselmiş olan Euro / USD paritesi karar ve revizyonlar sonrası Euro’nun USD’ye karşı değer kaybetmesi sonucu 1,06’nın altına geriledi.

Uluslararası yatırım pozisyonu, bir ülkedeki yerleşik kişilerin yurt dışında yerleşik kişilerden olan finansal alacakları ve ekonomide altın ve döviz şeklinde tutulan rezerv varlıklar ile ülkede yerleşik kişilerin yurt dışında yerleşik kişilere olan finansal yükümlülükleri arasındaki ilişkiyi belli bir tarihteki stok değerleri itibariyle gösterir. Varlıklarla yükümlülükler arasındaki fark bize uluslararası net yatırım pozisyonunu verir. Bu pozisyon eksi işaret taşıyorsa açık, artı işaret taşıyorsa fazla var demektir. Uluslararası net yatırım pozisyonu açık veriyorsa bu yükümlülüklerin varlıklardan fazla olduğu anlamına gelir. Uluslararası yatırım pozisyonu tıpkı bir bilanço gibi iki taraflı bir tablo biçiminde düzenlenir. Tablonun bir tarafında varlıklar diğer tarafında yükümlülükler yer alır.

Para Yerine Altın ya da Altın Para Son günlerde kamuoyunu meşgul eden tartışmalardan birisi Dolar kullanmaktan veya bir takım fiyatları Dolara endekslemekten vazgeçip yerine altın veya TL kullanmanın yararı üzerinde yoğunlaşıyor. TL meselesini sonraya bırakıp önce altın meselesini ele alalım. Altın, paranın işlevlerini görecek biçimde nasıl kullanılır? Üç türlü kullanılabilir: (1) Madeni para kullanılacaksa doğrudan paranın içine konur. Örneğin madeni paraya belirli gram ağırlıkta altın konularak o paranın altın cinsinden değeri belirlenir. Diyelim ki altının değeri bugün olduğu gibi 130 TL ise içinde 1/ 130 (yani 0,0077) gram altın olan bir madeni paraya 1 TL denilebilir. Bu durumda bu para (0,0077 x 130 =) 1 TL eder. (2) Altın, doğrudan doğruya para yerine kullanılır. Diyelim ki o gün altının fiyatı 130 TL ise 2.000 TL’ye kiraya verilecek bir evin kirası 2.000 / 130 = 15,4 gram altın olarak belirlenebilir. (3) Kâğıt para altına bağlanır. Bu durumda mesela 1 TL’lik kâğıt para dolaş...

Öncelikle başlıca piyasa göstergelerinde nasıl değişmeler yaşandığını bir tablo ile gösterelim. Piyasa Göstergelerindeki Değişmeler Piyasa Göstergesi 28.11.2016 2.12.2016 Fark (%) USD / TL Kuru 3,4154 3,5207 3,08 Euro / TL Kuru 3,6193 3,7535 3,71 Euro / USD Paritesi 1,0585 1,0661 0,72 Altın (USD/Ons) 1.189 1.176 -1,12 Brent Petrolü (USD/Varil) 48,24 54,09 12,13 BIST 100 Endeksi 74.990 73.391 -2,13 USD Endeksi 101,31 100,74 -0,56 ABD 10 Yıllık Tahvil Faizi (%) 2,348 2,383 1,49 CDS Türkiye Primi 295 308 4,41 Gösterge Faiz (%) 10,62 10,93 2,92 TCMB Ortalama Faizi (%) 8,09 8,3 2,60 Tablo bize bu haftanın finansal piyasalar açısından oldukça çalkantılı geçtiğini gösteriyor. En büyük değişim Brent petrolün...