Cumhuriyet

Türkiye Cumhuriyeti’nin Osmanlı İmparatorluğu’ndan devraldığı ekonomik yapı tam bir faciaydı. Sanayi diye bir şey yoktu. Üretimin büyük bölümü tarıma, o da hava koşullarına bağlıydı. Kapitülasyonlar ve dış borçlar ülkeyi tam bir açmazda bırakmıştı. 1923 yılında milli gelir 570 milyon dolar, kişi başına düşen milli gelir yıllık 48 dolar, ihracat 51 milyon dolar, ithalat 87 milyon dolar, GSYH’da sanayinin payı % 11 idi. Bütün ülkede 13.000 adet telefon vardı. Doktor başına düşen hasta sayısı 13.000 dolayındaydı. Üniversite ve yüksekokullarda 3.000 dolayında öğrenci okuyordu. Ayrıca Türkiye Cumhuriyeti, Osmanlı İmparatorluğu’ndan GSYH’sının yarısından fazla tutarda Düyun-u Umumiye borcunu devralmıştı.

Birinci Dünya Savaşının hemen ardından girdiği kurtuluş savaşından yeni çıkmış olan Türkiye’de, insanlar yorgun, bitkin, fakir ve dünyadan soyutlanmışlardı. Bütün dünya Türkiye’nin karşısına dikilmiş, batmasını bekliyordu. Bütün bu yorgunluk, bitkinlik, fakirlik ve yalnızlığa karşın Cumhuriyeti kuranlar, onurlu, gururlu ve her şeyden önemlisi umutluydular. Umutluydular, çünkü Türk halkı inanılmaz bir kurtuluş mucizesi gerçekleştirmişti ve Atatürk’ün önderliğinde ekonomik mucizeyi de gerçekleştireceklerine inanıyorlardı.

Beklendiği gibi de oldu. Türkiye Cumhuriyeti, ilk dönemde büyük atılımlar yaptı, milli gelirini hızla büyüttü, sanayisini, ihracatını geliştirdi, bütün fakirliğine karşın sırtına yüklenen Osmanlı borçlarını son kuruşuna kadar ödedi ve bugünlere geldi.

Atatürk döneminde (1923 – 1938) Türkiye Cumhuriyetinin başardığı yapısal reformlardan bazılarını aşağıda sıralıyorum:   

Cumhuriyet ilan edildi (1923.) Hilafet kaldırıldı, Tevhid-i Tedrisat (öğretim birliği) kabul edildi, ilköğretim zorunlu hale getirildi, TC’nin kendi bastığı ilk madeni para tedavüle çıktı, Cumhurbaşkanlığı Senfoni Orkestrası kuruldu (1924). Aşar vergisi kaldırıldı, Danıştay kuruldu (1925). Türk Medeni Kanunu yürürlüğe girdi ve kadın – erkek eşitliğine geçildi,  demir ve elik sanayiinin kurulmasına ilişkin kanun çıkarıldı. Kayseri Uçak ve Motor fabrikası açıldı (kapatılıncaya kadar bu fabrikada 112 savaş uçağı üretildi.)nTopkapı Sarayı müze olarak ziyarete açıldı, Ankara’da Milli Sahne adıyla ilk tiyatro kuruldu, uluslararası saat ve takvim uygulamasına geçildi. Yabancı gemilere tanınan ayrıcalıklar kaldırıldı ve Kabotaj Kanunu uygulaması başladı (1926). Okullarda karma eğitime geçildi (1927). Laiklik bir cumhuriyet ilkesi olarak kabul edildi. Türk halkına okuma yazma öğretmek için millet mektepleri açıldı (1928 - 1936 yılları arasında 16 – 45 yaş arasında temel eğitim verilen kişi sayısı 3 milyonu buldu). Türk harflerinin kabul ve uygulanması hakkında kanun yürürlüğe girdi (1928). Kadınlar belediyelerde seçme ve seçilme hakkı kazandı (1930). Anadolu Demiryolu Şirketi ve Haydarpaşa Limanı yabancılardan satın alınarak millileştirildi, Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası kuruldu.  Uluslararası ölçü birimleri yürürlüğe girdi (1931). Halkevleri açıldı (1932). Kadınlar genel seçimlerde seçme ve seçilme hakkı kazandı (1934). Ankara’da Devlet Konservatuvarı açıldı (1936).

Bir nefeste sıralanan bu reformlar mutlak monarşiyi cumhuriyete dönüştürmüş, laikliği yaşama geçirmiş, Türk insanını kulluktan çıkarıp yurttaş yapmış, eğitimi dinsel temelden bilimsel yapıya dönüştürmüş, dünyada pek az ülkede varken kadınlara eşit haklar vermiştir. 

Bugün Türkiye Cumhuriyeti’nin GSYH’sı 750 milyar dolar dolayında, kişi başına yıllık geliri 9.300 doları, ihracatı 150 milyar doları, ithalatı 250 milyar doları aşmış durumdadır.

Osmanlı, hatasıyla sevabıyla, başarısıyla başarısızlığıyla bizim geçmişimizdir. Bu geçmişle övünürüz. Ama Osmanlı geçmişinden bir gelecek yaratmaya çalışmak, sadece zaman kaybıdır. Yapmamız gereken şey Cumhuriyetimizi, demokrasiyle tamamlayıp ileri götürmektir.